Het betonrot* van de beschaving

Er is al veel over te doen geweest, de uitspraak van Rutte in Buitenhof over de witte wijn sippende Amsterdamse elite, tot tweemaal toe trouwens.
Wat mij betreft was er niet sprake van veel verrassing. De VVD die zo’n moeite had om de dividendbelasting niet af te schaffen doet steeds meer haar best om bij het “gewone” volk in een goed blaadje te komen. Ze wil het image uitstralen te begrijpen wat er in dat “gewone” volk leeft.
Daarbij hoort de overtuiging dat het “gewone” volk een hekel heeft aan “grachtengordel-elites” zoals overigens door Wilders voor het eerst naar voren is gebracht.
En dan natuurlijk ook vooral “linkse” grachtengordel-elites die ver van de werkelijkheid afstaan en niet begrijpen wat er in achterstandswijken leeft, zoals Klaas Dijkhoff beweert als hij het voorstel doet om criminelen in die wijken dubbel te straffen.
“Pleur op” en “persoonlijk in elkaar slaan”, “klimaatdrammers” als titel voor collega’s in het eigen kabinet die zich gewoon aan het Regeerakkoord houden, het behoort allemaal tot het jargon van een VVD-elite die zich erop voorstaat dicht bij het “gewone” volk te staan.

Maandag jl bezocht ik een avond in de Rode Hoed over (de terugkeer van)  het fascisme, waar Rob Riemen een inleiding hield.
Hij had het boek over de terugkeer van het fascisme geschreven, had daar veel commentaar op gehad vooral ook van academici die de term zwaar overdreven vonden en hield de zaal een somber beeld voor van een zieke maatschappij, waar deze terugkeer weer kans maakte.
Als kenmerken noemde hij: het beroep doen op de instincten en (lage) emoties van de mens, het creëren  van een verdeel- en heers-situatie, het aanwakkeren van het zgn. zondebok-mechanisme gecombineerd met de belofte van ( sociaal-economische) zekerheden en vergroting van de eigen macht als doel.
Kijken we naar wat de leidende heren politici van de VVD nu aan het doen zijn dan begint het daar toch wel wat op te lijken.

Evenals partijen als PVV en Forum voor Democratie maken ze vooral politieke concurrenten ter linker zijde zwart, zetten zich af tegen een (intellectuele) elite en gebruiken steeds sterkere krachttermen om maar te laten zien dat ze van het “gewone” volk zijn en net als dat “gewone” volk niet nadenken maar hun instincten en emoties laten spreken. Dat wordt dus als een kracht gezien in plaats van als een zwakte, namelijk de zwakte van het niet kunnen beheersen van je gevoelens als leider van een politieke partij.
En ze wenden voor dat ze het belang van het “gewone” volk beter dienen dan ieder andere partij, dat zij zorgen voor een stabiele economie en werkgelegenheid.
En dat alles in het kader van vergroting van hun macht en populariteit in plaats van het dienen van het algemeen belang en het behoud van democratische instituties.

Eén stap verder en de premier of de VVD-fractievoorzitter in de Tweede Kamer roept: ‘Ik zou best één van die witte wijn sippende  cultuur-marxistische grachtengordel- en Soros vererende intellectuele homoseksuele en joodse elites in elkaar willen slaan… maar ja dat kan niet natuurlijk!!!’ Nog een stap verder en ook dat laatste wordt overgeslagen.
U, de lezer, zal hierbij grommen en zeggen, nu ga je te ver Joyce, maar ja ik zeg alleen maar dat er sprake is van een glijdende schaal  (richting geweld dan wel oproepen tot geweld) en als de grootste partij in Nederland de premier levert, die zonder excuses zijn emoties publiekelijk botviert op groepen die hem ergeren, dan kun je je afvragen waar dat eindigt.

Ik heb er niet alleen Rob Riemen op nageslagen maar ook Herman Tjeenk Willink in zijn oproep: Groter denken, kleiner doen en Alex Brenninkmeijer met zijn boek over Moreel leiderschap.
Op de avond in de Rode Hoed werd op het einde door Hubert Smeets voorgesteld een Comité van Waakzaamheid op te richten, zoals er 70 jaar geleden was en dat  tussen 1936 en 1940 waarschuwde voor de bedreigingen van de vrijheid door vooral het nationaal-socialisme.
Het was een Nederlandse organisatie van intellectuelen (inmiddels bijna een scheldwoord geworden en als zodanig al een belangrijk signaal!!!)
(Ik gaf me onmiddellijk op en vertelde hem dat nog drie andere dames van 65 plus belangstelling hadden, maar Smeets antwoord was een vriendelijke glimlach).

Brenninkmeijer en Tjeenk Willink zijn intellectuelen die wat mij betreft in zo’n Comité zitting zouden moeten hebben. Integer, zeer intelligent en onafhankelijke denkers, zijn ze toch erin geslaagd steeds weer invloed uit te oefenen in dienst van ons aller belang.
Beiden constateren belangrijke problemen  waar het de democratische rechtsorde betreft, maar Brenninkmeijer zoekt het vooral in moreel leiderschap, dat van politici en bestuurders zou moeten komen en Tjeenk Willink ziet een desastreuze ontwikkeling waar burgers alleen nog maar als consumenten worden gezien terwijl juist burgers het algemeen belang in het oog zouden moeten houden en daartoe moeten worden opgevoed/opgeleid/ondersteund en van onderop gefaciliteerd.

Hier raakt hij aan het gedachtegoed van Riemen die de democratie onderscheidt van de massa-democratie en met het eerste bedoelt een democratie van juist niet het “gewone” maar het “ongewone” volk nl degenen die zich maatschappelijk verantwoordelijk weten en zich daarnaar gedragen (het Griekse polismodel).

Tenslotte dacht ik bij de uitlatingen van de “elite” van de VVD’ers vooral aan Norbert Elias die met zijn Civilisatieproces uit 1939 reeds wees op de dunne beschavingslaag die over de mens is heen gelegd sinds  de monopolisering van het fysieke geweld bij de staat is komen te liggen en de burgers zich beschermd konden weten tegen elkaar.
‘De conflicten die de “onbeschaafde” mens met de bedreigende buitenwereld uitvocht, vecht de beschaafde mens uit met zichzelf,’ aldus Elias.
Maar ook: ‘De directe angst die mensen voor elkaar hebben is verminderd, maar evenredig daarmee stijgt nu via het oog en het superego geleid, de innerlijke angst’.
En: ‘Het civilisatieproces gaat gepaard met terugvallen in de vorm van golven van barbarij’.
We hebben het geweten en ons hele nationale en internationale rechtsgebouw vanaf  het einde van de Tweede Wereldoorlog is gebouwd op die inzichten.
Als we dat vergeten omdat we zoals Klaas Dijkhoff pàs 35* zijn of zoals Rutte popiejopie willen doen, wordt het wellicht tijd voor zo’n Comité als Smeets bedoelde.

  • Term komt uit het boek van Herman Tjeenk Willink pag 20 ev over de effecten van privatisering en deregulering en kostbare bestuurlijke ontsporingen.
  • Op de site van de VVD stelt Dijkhoff in alle toonaarden dat hij zo gehecht is aan vrijheid maar dan zou hij toch eens Kant moeten lezen: “De achting voor jezelf en de ander als vrij persoon impliceert je handelingen niet te laten bepalen door je eigen neiging of gevoelens van lust of onlust (zie het artikel van Ad Verbrugge in de Volkskrant van 17 januari 2019 die naar Kant verwijst: “Vrijheid ontaard?”)

2 reacties op “Het betonrot* van de beschaving

  1. Mooie uitgebreide analyse, Joyce, voor een tendens die ik ook denk waar te nemen.
    N.a.v. hetzelfde popiejopie Opperhoofd, waar ik wat oppervlakkiger, maar niet minder bezorgd, ook over schreef, haha!

Laat een antwoord achter aan Leendert Jonker Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *