Woensdagavond 12 februari zat ik te kijken naar het programma Knappe koppen. We worden door presentator Gregory Sedoc  meegenomen naar het prestigieuze gebouw van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen. En daar in die indrukwekkende omgeving stelt een gewone burger, in dit geval de fulltime werkende juriste Caroline Rueb, een voor haar dringende vraag aan de knappe kop, in dit geval hoogleraar sociale en organisatiepsychologie Belle Derks.
De vraag die Caroline zo na aan het hart lag was: Ligt het aan vrouwen zelf dat zij minder succesvol zijn op de arbeidsmarkt?
Terwijl Belle, staand voor een scherm, waarop ze af en toe stereotyperende filmpjes liet zien, uitlegde wat de stand van haar onderzoek was, steeg mijn verbazing met de minuut.

Hoe kan het, vroeg ik me af, dat zowel Nederland als de stand van het onderzoek sinds de jaren tachtig dat ik steeds probeerde op de arbeidsmarkt mijn hoofd al part-timend boven water te houden, niet veranderd is???
Had daar mij, of een andere zeventigplusser die moeder is, neergezet en we hadden onze ervaringen met Caroline gedeeld. We waren ongetwijfeld verder gekomen dan Belle.
Want waar kwam de knappe kop Belle mee aan?
De conclusie dat het aan vrouwen zelf ligt was te kort door de bocht. In dit land dat veel conservatiever is dan we zelf denken, werken stereotyperingen sterk door over de rol van mannen en vrouwen en uiten zich in die zin dat 1. vrouwen zich schuldiger voelen dan mannen als ze fulltime gaan werken; 2. als ze de arbeidsmarkt opgaan moeten ze zich wel aangepast gedragen en mogen ze vooral niet bitchy dwz daadkrachtig overkomen in tegenstelling tot mannen; en 3. wat de relaties tussen mannen en vrouwen betreft accepteren we maar heel moeilijk dat vrouwen in een relatie een betere baan hebben dan mannen. Aldus Belle, die dat allemaal had onderzocht.
Ze constateerde dat zowel mannen als vrouwen in feite last hebben van dat soort stereotyperingen. Ook viel haar op dat het conservatisme in Nederland er uit sprong als je dat vergeleek met de landen om ons heen.
Tjonge!!!
Als panacee zag ze wel wat in een samenhangend pakket maatregelen afkomstig van de overheid zoals mannen meer bij de kraamzorg betrekken, meer ouderschapsverlof etc.
Ze bracht dat ook alsof het nog nooit door iemand was gesteld.
Maar ook bestrijding door mensen zelf van die stereotypen was belangrijk.
Gelukkig voor het programma was daar de presentator nog, die telkens als Belle weer iets beweerde, vertelde dat hij nou net in een andere rol zat als vader die slechts 2 dagen werkte en een lagere opleiding had dan zijn vrouw. Verfrissend! En hoopgevend ook trouwens!

Wat Belle Derks betreft, het leek wel of ze nog nooit had gehoord van het proefschrift van Aafke Komter: De macht van de vanzelfsprekendheid uit 1985 over de relaties tussen mannen en vrouwen.
Beste Belle, je kunt het nog krijgen via boekwinkeltjes.nl!!!
Of van Intieme vreemden van Lilian Rubin of De tweede sekse van Simone de Beauvoir.
Sowieso viel op dat ze behalve dat ze niets nieuws zei geen enkele auteur of feminist uit het verleden of het heden aanhaalde, wat wel gek is voor een wetenschapper.
Wat mij betreft zou dit programma aan belang winnen als ze in plaats van zgn wetenschappers die met populaire filmpjes aan komen zetten om hun stelling te staven, gewoon ervaringsdeskundigen uitnodigen.
Dat mag dan best in een leuk café in plaats van zo’n chique plek als bij de KNAW.
Want als het wetenschappelijk gehalte alleen kan worden afgemeten aan de locatie, is het toch treurig gesteld.

Deze chagrijnige opmerking, excuus daarvoor, komt van iemand die als moeder haar hele leven geprobeerd heeft een plek op de arbeidsmarkt te veroveren en haar man naar huis toe te halen, met de bedoeling dat hij zelfs contre coeur een zorg- en opvoedingstaak op zich nam.
Dit heeft me zoveel aan energie gekost dat ik uiteindelijk in de Ziektewet en WAO belandde en het heeft ons denk ik ook onze relatie gekost die voortdurend onder spanning stond. Het resultaat  was in elk geval wel dat de operatie geslaagd mag worden genoemd in de zin dat mijn  drie kinderen, op ieder hun eigen manier, de man/vrouwverhouding en de zorg voor hun kinderen belangrijk vinden en dat op eigen wijze vormgeven.
Mijn zonen koken zelfs beter dan mijn dochter en zijn beide in staat op hun jonge kinderen te passen zonder steeds hun vrouw te raadplegen.

De echte knappe koppen kwamen pas later op de avond aan hun trekken. Dat waren de burgeronderzoek-journalisten van Bellingcat.
Zij lieten zien dat gewone burgers in staat zijn het digitale universum zodanig af te zoeken naar bewijzen voor misdaden tegen de menselijkheid of bv de ramp met de MH17 dat officiële onderzoeksinstellingen er nog een puntje aan kunnen zuigen. Voor hen is waarheidsvinding* dus nog van zo groot belang dat ze  de risico’s die dat soort onderzoek met zich meebrengt voor lief nemen.
En dat alles op vrijwillige basis en alleen omdat ze worden gedreven door hun weetgierigheid, hun engagement en gevoel voor recht en rechtvaardigheid en natuurlijk hun technisch vernuft.
Dat geeft de burger weer moed, dat er mensen rondlopen die onbetaald en vanuit hun idealisme grootmachten trotseren en de bel aanbinden!
Dat is nog eens vernieuwend en bewonderenswaard!

•  Het lijkt wel als je het essay leest van Bas Heijne Mens/onmens dat er geen burgers meer bestaan die zoveel voor waarheidsvinding over hebben en overigens ook dat de behoefte aan waarheidsvinding prima samengaat met een burgerperspectief waarbij ‘gewone’ mensen in de rol zitten van criticasters van overheidsgeweld en desinformatie.