Het is wat oneerbiedig om het personalisme van Emmanuel Mounier, die leefde van 1905- 1950 te laten vallen onder de titel “Ouwe koeien”, die ik dezer weken opdiepte uit de sloot van de tijd, maar u moet me dit maar vergeven, lezer.
Als ik in mijn boekenkast duik en daaruit het dunne boekje pak van dr. A.J.M. van Weers, die in 1989 een voordracht heeft gehouden ter gelegenheid van de aanvaarding van de Prix Emmanuel Mounier, kom ik teksten tegen als “Wij staan voor de opgave om een eenheid in verscheidenheid te bereiken”.
“Mounier heeft”, aldus Van Weers, “ons een methode aan de hand gedaan om convergentie tot stand te brengen van de divergerende maatschappelijk en politieke visies zonder dat deze hun eigen karakter moeten verloochenen”.
Begin jaren dertig richtte Mounier het tijdschrift Esprit op. Het blad had een grote verscheidenheid aan medewerkers rond zich verenigd van protestantse, katholieke, joodse en oosters orthodoxe huize, anarchistisch en marxistisch georiënteerden, met links en rechtse opvattingen. Wat hen bond was de ontevredenheid over de gevestigde ‘wanorde’, het besef dat de wereld in een crisis verkeerde en dat een morele revolutie nodig was (Van Weers pag 15).

Mounier voelde zich gedwongen de beginselen die hen verenigden onder woorden te brengen zonder dat de betrokkenen hun eigenheid verloren. De ‘integraliteit’ van hun bagage moest gewaarborgd worden.
Zijn personalistische filosofie die de persoon centraal stelt moest een handelingsfilosofie zijn maar ook een filosofie van de ontmoeting.
Grensoverschrijdingen tussen de verschillende denkrichtingen zijn mogelijk.

In een tijd dat in dit land geen regering kan worden gevormd omdat partijen elkaar blijven uitsluiten kunnen we heel wat leren van het personalisme van Mounier.
Het gekke is dat de grondgedachte van Mounier ‘Men kan van elkaar leren, wanneer men in beginsel het belang van de persoon en zijn/haar menselijke waardigheid erkent’, niet zo nieuw zou moeten zijn in een land waarin het poldermodel steeds centraal stond.
Ook de naoorlogse zogenaamde ‘doorbraakgedachte’ gestoeld op de ideeën van de gijzelaars van Sint Michielsgestel tijdens de bezettingsjaren was geënt op deze personalistische filosofie.

Hij werkte met een theorie van de oversnijdingen, een normatieve theorie met de volgende kenmerken:
1. Zij aanvaardt dialoog en samenwerking tussen aanhangers van verschillende mens- en maatschappijopvattingen, waarvan het eigen karakter niet van van buitenaf mag worden aangetast, doch die wel aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen: ze mogen noch totalitair noch extreem relativistisch zijn.
2.Deze theorieën dienen met elkaar overeen te stemmen inde onderkenning en verwerping van de crisis waarin de samenleving verkeert.
3. Deze consensus ontstaat dikwijls naar aanleiding van een gezamenlijk beleefde ervaring en wordt gedragen door de overtuiging dat de leidende waarde in theorie en praxis een zeker verabsolutering van het menselijke is.
4. Deze consensus leidt in ieder geval tot praktische conclusies en impliceert bereidheid deze voorzover mogelijk wederzijds en tegenover een universeel auditorium te verantwoorden.
5. Door de overeenstemmingen ontstaat een geheel van verwante themata, dat men een spil kan noemen. Deze spil heeft een verplichtend karakter. De themata omvatten normatieve uitspraken en gronden voor hun juistheid.

Met name ad 3 lijkt me interessant voor mevrouw Hamer.
Ik zou haar willen adviseren om Rutte, Kaag, Hoekstra, Ploumen en Klaver verplicht te sturen naar Rottumerplaat waar ze zichzelf moeten behelpen gedurende een week.
Niks geen podcasts en verboden voor journalisten…
Wie weet dat ons zo nieuwe verkiezingen worden bespaard.

PS: Qua literatuur verwijs ik naar Recht doen aan de buurt van mijn hand uit 2001, waarin oa een personalistische rechtsverkenning, en Rechtvaardigheid, persoon en creativiteit, een bundel onder redactie van Claudia Bouteligier en Timo Slootweg over personalisme en recht, 2020.