Heel Nederland op vakantie.
Overal kom je de signalen tegen. In het OV zijn de dienstregelingen aangepast.
Tv programma’s zoals Buitenhof op zondag, die deze ledige dag enige structuur gaf…. van de buis.
Vrienden en familieleden naar de diverse buitenlanden.
En natuurlijk de vraag: wat ik zo al ging doen…
In elk geval niet vliegen, is geen antwoord, net zo min als: ik hoef niet weg want waarom zou ik?  Beide antwoorden zijn niet wat men wil horen..

Vakantie heeft wat met vacare te maken oftewel leeg maken… Het drukke overvolle leven te ontvluchten…..
Maar ik heb geen druk overvol leven..
Ik heb geen partner meer wat so wie so veel tijd scheelt, woon alleen en leef van mijn pensioen, geen drukke baan en zelfs mijn kleinkinderen zijn keurig elders ondergebracht als daar behoefte aan bestaat. Kortom nodig ben ik niet, mijn vrijheid is op mijn 77e onbeperkt!

Heerlijk zou Montaigne zeggen.
Montaigne leefde in de zestiende eeuw en trok zich terug in de toren van zijn kasteel om al zijn verplichtingen zoals daar waren zijn gezin, zijn kasteel, zijn maatschappelijke verplichtingen te ontvluchten en een volstrekte vrijheid te beleven tussen zijn boeken.
En hoewel hij, voor zijn tijd best uitzonderlijk, vooral veel van zijn twijfels en innerlijke onzekerheden verwoordde *en zichzelf in zijn schrijven volgens eigen zeggen niet echt serieus nam, wordt hij tot in onze tijd gelezen en bestudeerd.
Er zijn boeken over hem geschreven en er worden cursussen over hem gegeven.
Wat zegt Montaigne over reizen en over het je losmaken uit een druk leven?*
“Dikwijls denkt men zich van alle beslommeringen bevrijd te hebben, terwijl men ze alleen maar heeft veranderd. Wanneer men aan het hoofd van een familie staat, is het getob nauwelijks minder dan aan het hoofd van een gehele staat: waarmee de geest zich eenmaal bezighoudt, daarin gaat hij volledig op……… door ons van het Hof en het zakenleven los te maken, hebben we ons nog niet bevrijd van de voornaamste kwelgeesten van ons leven”. Hier citeert hij Horatius. In vertaling: “Het is het verstand en de wijsheid, die de zorgen verdrijft, niet een plaats met een weids uitzicht over de zee”*..

“Onze eerzucht, hebzucht, besluiteloosheid, angst en begeerten verlaten ons niet wanneer we van landstreek veranderen”.
“Iemand zei tegen Socrates dat  een zeker iemand er door zijn reis absoluut niet op vooruit gegaan was: “Dat wil ik wel geloven”, zei Socrates, “hij heeft zichzelf meegenomen”.

• In Michel de Montaigne: De sporen van het vuur, Essay over liefde en lust, 1996 pg 53: Wat is een mens anders dan een vat vol tegenstrijdigheden en innerlijke tegenspraken?
• Michel de Montaigne: Over vriendschap, Boom 2009, pg 61 en 62
  * Horatius, Brieven, 1,2,25-26, geciteerd op pg 62 van De vriendschap.

Tijdens Nieuwsuur, mei 2021 beloofde Marc Rutte een andere, nieuwe bestuurscultuur. Hij had daar zelfs radicale ideeën over.
Wat zien we daar anno juli 2023 van terug?
Deze Ruttecultuur hield het volgende in:
1. Liegen werd tot kunst verheven. Als je het maar handig deed en vooral als je je meerderheid wist te behouden.  Bekend is zijn uitdrukking: daar heb ik geen actieve herinnering aan. Hij wist dit tot het eind toe vol te houden.
In de Kamer zei hij nog vol bravoure dat hij en zijn partij heus niks tegen kinderen van vluchtelingen  hadden en natuurlijk voor een humaan asielbeleid waren. Dezelfde avond bleek bij Nieuwsuur dat hij die woensdagavond 5 juli een papier had overlegd aan de Christen Unie en de inner circle van het kabinet waarin het voorstel stond om kinderen van oorlogsvluchtelingen anders te behandelen.
2. Uitdagen van autoriteit en grenzen opzoeken.
Je kijkt met je plannen niet naar wat kan binnen het bestaande recht, dus wat juridisch haalbaar is, maar je zoekt bewust de grenzen op en dan zie je wel waar het schip strandt bij de poortwachter van het (rechts) systeem nl de rechter.
Dan kan je vervolgens zeggen dat de rechter teveel op de stoel van de politiek gaat zitten, als je plan daar tegenstand ondervindt. Dat is oa gebeurd bij het vorige plan om gezinshereniging uit te stellen..
3. Triomfantelisme
Triomfantelisme betekent dat je je macht laat zien, de ander daarmee onder druk zet en als die ander zich dan bedreigd voelt triomf uitstralen.
Dat was dus die woensdagavond het geval met name ten aanzien van de Christen Unie.
Triomfantelisme is in de diplomatie taboe want iedereen weet dat je daarmee in onderhandelingen nooit ver komt.

Waar doet deze bestuurlijke vernieuwing aan denken?
Aan de onvolwassen puber die geen verantwoordelijkheid neemt, zich jokkebrokkend door het leven slaat en tenslotte lekker puh zegt tegen degene die hem een strobreed in de weg legt en het onderspit dreigt te delven…
Nu maar hopen dat deze nieuwe stijl van politiek bedrijven geen navolging kent.*

• In Engeland wordt liegen tegenover het parlement wel degelijk afgestraft!

Kinderen uit oorlogsgebieden
houd je vast
volgens onze (inmiddels ex-) premier
zijn jullie tot last

Jullie bevolken al enige tijd
zijn engste dromen
hij is zo bang dat jullie komen
hij haalt echt alles uit de kast!

Het Kinderverdrag in de prullenbak
zijn eigen kabinet geeft hij de zak
iedereen roept ach en wee
wie neemt hij in zijn ramkoers mee???

Paparazzi en sensatiebelusten
storten zich vol animo
op het politieke schouwtoneel

Zelfs keurige Nieuwsuurjournalisten
zitten al verlekkerd bij Wilders te vissen
of hij niet met wat extreem rechtse heren
de o zo verschrikkelijke asielcrisis kan gaan bezweren

De vreemdeling heeft het weer eens gedaan
nu alles maar dan ook alles door toedoen
van deze Rutte is misgegaan

Het oude liedje wordt  weer eens van stal gehaald
en heeft nu al tijden alle koppen gehaald

Kinderen kinderen
trek het je niet aan
het is in Europa
dat welvarende Europa
al zo vaak misgegaan

Hoezo mensenrechten,
hoezo humaan?????

Afgelopen vrijdag publiceerde het SCP zijn rapport: Sceptische visies in het coronadebat.
Het is bedoeld om inzicht te geven in het toenemende wantrouwen tegen de overheid en hoe we dit kunnen verbeteren.
De portée is dat zowel de overheid en de gevestigde instituties en media zich onvoldoende verdiepten in wat de complotdenkers werkelijk bezielt oftewel ‘begrijpend luisteren’ in plaats van hen zwart te maken of weg te zetten als ‘wappies’.

Een aardig recent voorbeeld van dat ‘begrijpend luisteren’ liet Petra Grijzen zien in Focus van zaterdag 17 juni.
Zij duikt in de wereld van de complotdenkers met de vraag: kunnen complottheorieën de democratie bedreigen en wat doen we eraan?
Ze volgde dit keer Frans Heslinga, die zichzelf compleetdenker noemt op zijn eigen website en daarop stelt dat hij visies combineert en ontwikkelt voor een betere samenwerking in harmonie met mensen, dieren en natuur.
Zo één twee drie is nog niet duidelijk waar hij het precies over heeft maar wel dat hij drie lezingen per week geeft en behoorlijk actief is.

Wat draagt hij uit?
Dat de aarde plat in plaats van rond is, is voor hem zogezegd ‘gefundenes fressen’.
Petra volgde zijn lezing nauwgezet en stelde hem na afloop vragen, precies zoals het SCP dat wenselijk vond.
Zich openstellend voor een waarheid die de hare niet was, deed ze vanaf het begin van het programma (oa in zijn auto) haar best hem te begrijpen althans zeker niet af te wijzen..
Heel vriendelijk vroeg ze in dat evaluatiegesprekje na afloop waarom hij het zo opvallend vaak over Soros en Rothschild had gehad in zijn verhaal over de platte aarde…
U bent toch geen antisemiet vroeg ze heel voorzichtig…
Welnee hoezo, ontkende hij..
Petra: “Nou ja we weten dat dat tot hele erg dingen kan leiden zoals een Holocaust”….
Frans: “Die heeft toch helemaal niet plaatsgevonden!” Dit met een stelligheid waarmee hij ongetwijfeld zijn visie dat de aarde plat is had verdedigd.
Daar schrok Petra toch wel van.
Hier trek ik een grens, zei ze nog dapper…
Dat ze inmiddels een half uur was opgetrokken in een tv programma met een Holocaustontkenner, wat in feite voor hem reclame voor zijn zaak betekende, kwam niet aan de orde.
Holocaustontkenning is hier te lande een strafbare vorm van discriminatie en is door de Hoge Raad in 1997 verboden verklaard.
Dat zou dus qua thematiek zeker op zijn site moeten zijn vermeld, maar ja dat doet hij dus wijselijk niet.

Wat mij betreft toont deze bijzonder vriendelijke en open houding van de Nieuwsuur journalist Grijzen aan hoe naïef journalisten soms kunnen zijn in hun behoefte zich te verdiepen in de ‘andere’ waarheid. Maar ook hoe gevaarlijk zoiets kan uitpakken.
Ik citeer de column van Sjoerd de Jong in NRC van vandaag:’ Wat is er zo sceptisch aan ‘çoronascepsis’?
“Het SCP klaagt dat de onderzochte dagbladen (waaronder de NRC) een “conflictmodel” hanteerden. Je zou zeggen: het was net andersom. Terwijl de media, net zo uit het lood geslagen als de overheid, amechtig achter de feiten aanholden, stonden ze al te boek als Lügenpresse”.

Is je zoekterm op internet: ‘dromen waarmaken’ dan krijg je van alles zoals:
Voeg je aan droom het woord waarmaken toe dan praat je over het volgen van je hart en doen waar je echt gelukkig van wordt.

Of: Om je dromen waar te maken dien je een inspirerend toekomstbeeld voor jezelf te bedenken om in beweging te komen. Zorg dat je iets vindt waardoor je geïnspireerd raakt en volg je hart.

Het ritselt van de praktische tips zoals: 10 tips om je droom te realiseren of 7 droom-waarmakende Tips op een rij. Of: Dromen waarmaken? Zo komt je Droom 100 procent uit.

Dromen waarmaken is hier te lande duidelijk een verdienmodel. Misschien staat het trouwens voor de amerikanisering van het Westen,  met zijn volgzame navolging van het idee van de ‘American dream’.

Kijken we naar het Beginselprogramma van de VVD dan wordt het begrip droom niet gebruikt maar wel van belang wordt gevonden dat mensen iets buitengewoons maken van hun leven om hun leven niet zomaar voorbij te laten gaan, maar het juist met verve te leven. De VVD wil er zijn voor ieder die iets van zijn of haar leven wil maken..

Klinkt allemaal heel aantrekkelijk natuurlijk maar wat nu als wordt gezegd:
“Het moeilijke in deze tijden is: idealen, dromen, mooie verwachtingen komen nog niet op of ze worden door de gruwelijkste werkelijkheid getroffen en zo totaal verwoest”. (Anne Frank, Achterhuis, 20 juli 1944)

20 juni j.l was het Wereldvluchtelingendag*. Dan wordt gevierd de kracht en moed van mensen die hun thuisland zijn ontvlucht om te ontsnappen aan conflicten en vervolging.
Inmiddels heeft hun aantal meer dan 100 miljoen bereikt.
Zij ontvluchten hun land uit pure noodzaak, maar ook hebben ze de kracht en moed om te proberen een andere toekomst te realiseren voor hen en hun kinderen.

Dat is nog eens een droom, een verlangen! Om in vrijheid te willen leven en daar vreselijk veel voor over te hebben… Het zijn de mensen die iets van hun leven willen maken, die proberen niet passief hun (vreselijke) lot af te wachten. Het zijn de initiatiefnemers, de doorzetters, vaak ook degenen die nog over wat geld beschikken en/of een opleiding hebben afgemaakt…
Het zou de VVD moeten aanspreken.
Maar zoals Anne al opmerkte in 1944  die hoop, die verlangens komen nog niet op of ze worden totaal verwoest..
Dat hebben we dus net weer zien gebeuren met de honderden vrouwen en kinderen die het leven lieten in het ruim van de gammele vissersboot vlak voor de Griekse kust.
Zij waren allen op zoek naar een leven in vrijheid, een leven waarin hun kinderen een toekomst hadden en moesten het met de dood bekopen.

Ach zal u misschien zeggen voor mij is een droom waarmaken iets heel anders: bv een jaar een wereldreis* maken of bv een gezonken Titanic bekijken met een onderzeeboot…

Tja…….

*Ik wil hierbij nog even een ode uitbrengen op een jeugdig loper van de Nacht van de Vluchteling nl mijn schoonzoon Remco Kouwenhoven!

* Zie de uitstekende column van Asha ten Broeke in de Volkskrant van vrijdag 23 juni.
Zij haalt Adegbeye aan die stelt: “Hedendaagse grenzen functioneren als plekken van uitsluiting voor een ieder die geacht wordt het niet waard te zijn om de wereld naar believen te doorkruisen”.
Dat verschijnsel is overigens niet gebonden aan hedendaagsheid (zie hierboven citaat van Anne Frank).

Journalist en onderzoeker Jeroen Smit oa schrijver van Het Grote Gevecht en De Prooi muntte de term ‘slimme schapen’ in Buitenhof van een week geleden.
Wat wordt met slimme schapen bedoeld volgens hem?
Slimme schapen zijn de managers in het bedrijfsleven die  wel slim zijn maar niet uit de kudde durven te gaan. Zij runnen de wereld aldus Smit.
Wat we nodig hebben in deze tijd van klimaatcrisis is mensen, leiders die voorop durven lopen, die over de moed en verbeelding beschikken om toe te werken naar een andere economie, op een andere leest geschoeid.
We moeten nu echt een begin maken met anders consumeren en produceren, volgens deze bevlogen visionair.
Klimaatdoelen zouden volgens hem ‘beprijsd’ moeten worden. Het vlees zou in 2035  30 tot 40 procent duurder moeten worden.
En onder de 800 kilometer wordt er niet meer gevlogen.
We maken geen nieuw plastic meer en geen fossiele verbrandingsmotoren…
Verder zou je de moed moeten hebben zaken te benoemen die NIET over geld gaan!

Ik dacht onmiddellijk aan het boek van Michael J. Sandel: Het onbehagen in de democratie, een herziene versie van het gelijknamige boek uit 1996.
Een politiek die moraal en religie te veel buiten beschouwing plaatst, genereert al snel haar eigen ontgoocheling. En: Een politieke agenda zonder inhoudelijk moreel discours is een van de symptomen van de publieke filosofie van de procedurele republiek. (pg 291)
Sandel spreekt over ‘financialisering’ van de economie waarin niet langer arbeid en productie centraal staan maar (flits) kapitaal, dat over een geglobaliseerde wereld heen flitst terwijl mensen, burgers er in toenemende mate geen invloed meer op hebben (mijn termen).
Dat creeërt, aldus Sandel, een morele leegte die de weg opent voor intolerantie en andere misplaatste vormen van moralisme.
En politiek filosofisch over het marktgeloof: ‘De diepste aantrekkingskracht van markten is niet dat ze efficiency en welvaart leveren, maar dat ze ons de noodzaak lijken te besparen van rommelige, twistzieke discussies over hoe we de dingen moeten waarderen. Dat is ten diepste een valse belofte.’ (pg 383)

Zijn visie sluit aan bij die van Paul Verhaeghe in Onbehagen.
Hij laat , wat hij ook al zo overtuigend deed in ‘Identiteit’, zien wat een (volgens het neoliberale model) geëconomiseerde maatschappij met mensen doet.
En als psychanalyticus wijst hij ook op onze innerlijke gespletenheid, waardoor we een verlangen naar autonomie moeten zien te rijmen met een drang bij de groep te willen horen.
Elk tijdperk wordt gekenmerkt door een groot verhaal dat invulling geeft aan dat spanningsveld aldus Verhaeghe. De huidige invullingen hebben tot gevolg dat ik, in concurrentie met mezelf, alsmaar meer mijn perfecte zelf moet worden. Dat ‘zelf’ is al met al niet bijster origineel, iedereen moet excelleren als cliënt, producent en consument . (pg 262).
Het woord ‘onbehagen’ volstaat niet langer om de effecten van onze geëconomiseerde maatschappij aan te duiden. De belangrijkste groei van de op hol geslagen vrijemarkteconomie ligt bij het aantal mensen dat uitvalt. (pg 262)

En daar treffen de twee denkers elkaar immers niet iedereen is geschikt voor een universitaire opleiding. De noodzaak van meer respect en waardering voor mensen die met hun handen werken en geen academische titel hebben dient zich dringend aan.
Het klinkt misschien wat betweterig maar precies daarover ging mijn proefschrift in 1981: Tussen wal en schip; tussen recht en hulverlening waarin ik een pleidooi hield voor het pleitbezorgersmodel.
Daarin beval ik aan om ervaringsdeskundigheid in de samenleving veel meer centraal te stellen dan opleiding en dichter te blijven bij wat mensen kunnen en (ook praktisch) hebben geleerd in hun leven (levenskunst).
Het wordt tijd om de ‘slimme schapen’ en de ‘geitenpaadjes’ achter ons te laten.
Het wordt tijd om mensen weer te waarderen om wat ze in werkelijkheid ‘zijn’ (ipv wat ze opleveren).

Welkom op deze wereld: Philou , geboren op 30 mei j.l

Kleine wereldburger,
hoeveel namen
hoeveel geschiedenissen
zijn aan jou voorafgegaan

tot ze ten grondslag lagen
aan jouw bestaan

Jij bent er nu ontegenzeggelijk
met je mutsje op tegen de kou
en ik kan alleen maar zeggen: ik hou van jou

Ook al ben ik bang
bang voor wat je te wachten staat
bang voor wat er komen gaat
misschien zit ook die angst in mijn genen.

Trek het je niet aan
wees jezelf en besta! Philou, Elly, Josje.

Ode aan Moes (ruwharig tekkeltje van 16 jaar)*

Ik wist dat je oud was
toen ik je meenam uit het asiel

Mensen zeiden: ze kan doodgaan
Ik ook, antwoordde ik steevast

Nu, nu het zover is
en jij zielig hoopje in je mand opgekruld
je laatste dagen, uren, minuten vult

Ril ik met je mee
is mìjn mand zoek
waarin ik me verbergen kan
kan schuilen voor de tijd

Dat ik je warme lijf
je aandoenlijke loopje
het tikken van de nagels op de vloer
je rennen op het strand
simpel je aanwezigheid

Mis
En weet: de leegte blijft.

*Gister 18 mei heb ik dit gedicht voorgedragen bij de Haarlemse dichtlijn.
Vandaag 19 mei is Moes heel rustig en vredig ingeslapen…

Vandaag is het 12 mei. Je zou 81 jaar zijn geworden….

Drie jaar geleden overleed je rustig en ontspannen te midden van je dierbaren.
Ik heb dat beschreven in mijn dichtbundel Resttijd, aan jou gewijd.
Eergisteren had ik een prachtige warme dag met je beste vrienden en hebben we je herdacht.

Voor mij was je ‘a mensch’, je hield van mens en dier, van groen, van bloei, van kinderen….
Je beschikte over een breed spectrum aan emoties, van hartstochtelijk romantisch tot down to earth en zelfs burgerlijk, van alles of niks tot het omarmen van de kleine dingen van het leven.

Je was ‘handig’ maar toen je mijn tuinkast in elkaar zette en het voorbeeld dat erbij zat niet wou volgen, zaagde je er een gat in…omdat je dacht dat jij het beter wist….

Je wist de weg zei je, maar met jou verdwaalde ik..

Je was meer dan betrokken bij je buurt…

De Noord Zuid lijn is met ontzettend veel gedoe tot stand gekomen.
Jij wist daar alles van, hebt het van minuut tot minuut gevolgd.
Je voerde processen, je kwam op voor de bewoners van huizen die verzakten.
Je had op zijn minst een bankje met je naam erop moeten krijgen op de Vijzelgracht….

Je stond met anderen samen aan de wieg van de Ouderensociëteit.
Je organiseerde uitjes , was daar altijd oproepbaar als er technische problemen waren. Je was barman, de vraag was wat je niet deed….

Toen verhuisde je naar Monnickendam….
Je ziekte begon zich te openbaren maar ook daar was je snel geïntegreerd, kende je al snel de buren en ook hun problemen…

Het volgende gedicht is uit Resttijd:

Levensgenieter

Als je zoals jij
elk moment
van het leven hebt genoten
van mensen, van dieren
maar ook van planten
in de knop ontloken

Weet je het best
wanneer je tijd gekomen is
en durf je de stap te wagen
richting overgave

Mensen zoals jij
kennen het getij des levens
weten ook zoals jij het beschrijft:
het mysterie blijft.

5 mei gedicht:

De vrijheid om links of rechts te gaan
minuten in te vullen
van een zo kort bestaan

Niet weten
vooral niet weten
waar het heen zal gaan

Vergeten
liefst vergeten
de barstensvolle agenda’s

Vluchtend voor ons eigen geraas
de ogen op het witte doek
zien we de ander niet

die ons zoekt.