In dit nieuwe jaar ga ik het in drie blogs hebben over drie stadia van menszijn, die denk ik voor onze tijd heel bepalend zijn namelijk: Ik mag er (niet) zijn, ik doe er toe en ik ben beter (dan de ander).
Vandaag 4 januari 2023 beginnen we met: Ik mag er zijn.
Ik formuleer het even positief maar ik denk dat er zeer velen rondlopen die in hun hart vinden dat ze er eigenlijk niet mogen zijn.
Mijn eigen moeder, die de kampen heeft overleefd heeft heel veel ‘goede’ mensen zien vertrekken richting de dood en vroeg zich haar hele leven af hoe het toch kon dat zij mocht overleven en die ‘goede’ mensen niet. Waar had ze dat aan verdiend. Toen ze hoorde dat ze blaaskanker had en niet meer lang te leven reageerde ze met: ik had 50 jaar geleden al dood moeten zijn….  Oftewel overleversschuld, geen onbekende bij Holocaustoverlevers maar ook bij overlevers van oorlogen en rampen.
Mijn kinderen daarentegen hebben het altijd heel gewoon gevonden dat ze er waren en zeiden als we soms wat gebukt gingen onder het ouderschap: tja dan had je geen kinderen moeten krijgen!

11 december j.l keek ik naar de Publieke Tribune met Coen Verbraak. De setting was het Recovery College in Utrecht waar mensen met ontwrichtende levensomstandigheden zichzelf met behulp van anderen met eveneens dergelijke ervaringen opnieuw uitvinden.
Eén van hen was een vrouw die tien jaar in de psychiatrie liep, allerlei etiketten had gekregen en medicijnen geslikt en er nu achter was gekomen dat ze van jongs af aan een te laag tempo had en daardoor altijd het gevoel had gehad er niet te mogen zijn.
Inmiddels hebben meer dan drie miljoen Nederlanders een psychische aandoening, is de geestelijke gezondheidszorg overbelast en onbetaalbaar geworden.
Maar daarnaast lijdt de sector meer en meer aan stereotypering en categorisering, noodzakelijk geworden door het verplichte financiële verantwoordingssysteem.
Als je niet in een speciaal daartoe ontworpen DSM typering past krijg jij maar ook je hulpverlener het moeilijk!
Terwijl, aldus psychiater van Os in hetzelfde programma, een transformatie nodig is in de geestelijke gezondheidszorg en het besef dat je als hulpverlener de cliënt in de eerste plaats als mens moet zien die in een bepaalde situatie terecht is gekomen en hem of haar helpen zijn of haar kracht terug te vinden. De psychiater moet dienend zijn in dat proces aldus van Os. Wat volgens hem werkt is liefde en menselijkheid! Dat kan ingebed zijn in een therapeutisch ritueel..
Ervaringsdeskundigen zijn bij uitstek degenen die zo’n proces kunnen faciliteren.

Het klinkt wat oubollig misschien maar in een proefschrift uit 1981: Tussen wal en schip; tussen recht en hulpverlening deed ik een aanbeveling voor een zgn pleitbezorgingsmodel dat bij uitstek gestoeld is op ervaring als centrale waarde.
Het deed me dan ook erg goed te merken dat de herstelbeweging van ervaringsdeskundigen in onze tijd wordt omarmd en dat er sprake is van een omslag in het denken…

Hoe groot die omslag is………….?
Ze zal moeten opboksen tegen bestaande belangen en een systeem dat van bovenaf geformuleerd is en de belevingswereld van mensen zelf al veel langer ondergeschikt maakt aan evidence based behandelmethoden.