In mijn vorige blog haalde ik mijn oude biologieleraar aan, die alles wat oud en zwak was wou afschieten in het kader van de ‘survival of the fittest’. We spreken over 1958. Zo erg is het in dit land nog niet met de Corona-crisis, maar de discussie over het zogenaamde ‘afschermen’ van ouderen neemt wel vrij absurde vormen aan. Zo vindt de gezondheidseconoom Xander Koolman dat 60-plussers het beste thuis kunnen werken en hun jongere collega’s  dan naar het werk kunnen gaan. Winkels, openbaar vervoer en uitgaansgelegenheden worden wat hem betreft tijdelijk gescheiden voor laag- en hoogrisico-groepen. (Het Parool, 24 augustus)

Maar het zijn ook nog wel eens ouderen zelf die met enthousiasme hun eigen positie ondermijnen. Zo stelt Heleen Dupuis, 75 jaar, VVD-senator en emeritus-hoogleraar medische ethiek in de Volkskrant van 25 augustus jl: “Ik roep ouderen boven de 70 op om meer eigen verantwoordelijkheid te nemen in het afstand houden van jongeren. Blijf nadenken. Dus niet naar volle bioscopen, volle bars, niet naar restaurants. Dat geeft jongeren meer bewegingsruimte en het beschermt  de ouderen zelf. Het is het proberen waard. Mijn partner en ik doen dit de hele tijd al”. En verderop: “Zorg dat je geen risicofactor wordt. Bijna al onze vrienden doen dit zo en tot nu toe heeft niemand corona gekregen”.

Ik noem dat hier de benadering van de ‘omgekeerde bewijslast’. Niet de samenleving moet rekening houden met ouderen of kwetsbaren maar de laatste groep moet zorgen dat ze geen Corona krijgt. Zo ja dan ligt dat aan henzelf in principe. Bewijs dan maar eens dat het niet aan jou lag.

Karin Spaink heeft daar een geweldig goede column als reactie op geschreven: “Ouderen buitenspel zetten helpt geen bal,”  (Het Parool, 25 augustus) dus dat ga ik niet over doen.
Ik wil het in deze blog hebben over een meer filosofische invalshoek.
Daartoe wil ik graag  René ten Bos citeren, oud-Denker des Vaderlands en hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit.
Hij heeft een boek geschreven: De Corona-storm. Hoe een virus ons verstand wegvaagde.
Aan de hand van de letters van het alfabet geeft hij als filosoof zijn commentaar op belangrijke thema’s die spelen in deze crisistijd.
Onder het kopje ‘gezondheid’ laat hij zien dat we als maatschappij in een zogenaamde ‘gezondheidsval’ terecht kunnen komen, waarin gezondheid als de hoogste deugd wordt gezien. Hij haalt de psychiater Klaus Dörner aan die stelt dat een ziektebeheersings-systeem dat als gezondheidssysteem zichzelf steeds wil overtreffen een gezondheidsvernietigings-systeem wordt. Als Dupuis zo tevreden stelt dat noch zij noch haar vrienden Corona hebben gekregen omdat ze zichzelf isoleren ten behoeve van de jongeren en de economie, gaat ze uit van een ‘sciëntistische’ benadering van het lichaam die meer houvast geeft dan een alomvattende benadering. Aldus begrijp ik Ten Bos.
Verderop zegt hij onder het kopje Swabs: “Verzwakking op collectief of individueel niveau wordt gezien als karakter-falen”. Hij haalt de journaliste Deborah Orr aan die stierf aan borstkanker en zei: “Het idee dat ziekte een karaktertest is, met herstel als beloning voor de stoutmoedige, is zo glad en gemeen dat het neerkomt op een belediging”.

Uit mijn eigen levenspraktijk nog het volgende: Mijn vriend heeft op 5 augustus euthanasie gepleegd. Daaraan vooraf ging een intensieve periode van afscheid nemen.
Ik was daar zeer bij betrokken.
Ik heb mijn dochter toen ze bevallen was niet in mijn armen gesloten (vanwege Corona), noch mijn jarige oudste zoon, maar zowel mijn vriend als zijn zoon heb ik stevig omhelsd omdat fysieke steun de enige mogelijkheid was toen.
De invulling van het begrip gezondheid was op dat moment geen sciëntistische, noch een naturalistische maar gewoon een geïntegreerd onderdeel van mijn menselijk bestaan.