In een tijd dat het virus weer toeslaat, maar de gemoederen in de media ook oplopen over hoe je Corona tegemoet moet treden, en of je de overheid nog kan vertrouwen, is het misschien nuttig even achterover te gaan leunen en te gaan beschouwen.

Want deze Corona-crisis levert in elk geval één ding op en dat is naast verwoed getwitter, verhalen en vergezichten over de crisis en over hoe het verder zou moeten.
Zo heb ik oa tot mij genomen: Zo houd je moed in een tijd van verdeeldheid van de Turkse auteur Elif Shafak, in Nederland niet zo bekend maar in Turkije des te meer.
Zij gelooft in de herscheppende kracht van verhalen om  mensen samen te brengen, onze cognitieve horizon te verbreden en langzaam maar zeker meer empathie en wijsheid te ontwikkelen. Zij stelt dat een overmaat aan optimisme heeft geleid tot laksheid en onwetendheid, tot een illusie van eeuwige vooruitgang.
Juist een mix van optimisme en pessimisme is nodig; het pessimisme van het intellect, het optimisme van de wil. En voor emoties moeten we vooral niet bang zijn.

Philip Blom haakt aan op het idee van het belang van verhalen in Het grote wereldtoneel. Over de kracht van de verbeelding in crisistijd.
Middels vijf voorbeelden van narcistische krenkingen die de mens heeft moeten doorstaan door de eeuwen heen (zoals dat de aarde om de zon draait en de mens niet het middelpunt is van het universum) komt hij tot de conclusie dat de enige mogelijkheid om een afglijden richting intensivering van de angst en gebruik ervan door autoritaire regiems te voorkomen is een reden te creëren voor rationele hoop. “Geen enkel intelligent wezen gelooft nog dat het bestaande economisch systeem en het consumptieniveau van onze tijd nog een of twee generaties kan worden voortgezet, een gedachte die rond 1900 of 1950 nog vanzelfsprekend zou zijn geweest. Dat maakt wel duidelijk dat we ons aan het eind van iets bevinden”.
Wat we nodig hebben is, aldus Blom, verbeeldingskracht, een nieuw verhaal of verhalen om een nieuwe werkelijkheid te beschrijven en houdingen te sterken die aansluiten bij die werkelijkheid nu de kloof tussen verhaal en werkelijkheid in de rijke wereld steeds groter wordt. “Verhalen bieden een keuze  uit metaforische universums. De aarde als godin en actor, als barende en handelende  grootheid is iets anders dan de aarde alleen als oppervlak: opengebroken, onder het beton bedolven, doorboord, verbrand, gerooid, verziekt.”
Maar kan dat wel, vraagt hij zich af. Kunnen we de orde van de wereld zoals die in de hoofden van mensen bestaat wel zo sterk veranderen dat ze overeenkomt met een veranderde werkelijkheid. Hij noemt het de omega-fase als er sprake is van een fase van extreme en rampzalige neergang maar een bedrijf de oplossing zoekt in meer van hetzelfde en er geen concept is voor een kwalitatief andere toekomst.
Daar lijkt het nu wel op als we in de politiek zien dat richting de verkiezingen er accenten lijken te verschuiven maar er geen werkelijk hoopgevende nieuwe perspectieven worden geboden.

Welk verhaal moeten we elkaar gaan vertellen? Hoe groot moet onze verbeelding zijn?
Ikzelf ben dol op verbeelding maar het ingewikkelde met het woord is wel dat verbeelding ook staat voor ‘het hoog in de bol hebben’. Verbeeld je maar niks, was het motto in mijn jeugd nog. Of ‘doe maar gewoon dan doe je gek genoeg’.
Erg Hollands vond ik altijd en ik legde dan de associatie met gereformeerd of op zijn minst protestants.
Niet helemaal mijn cup of tea. Maar nu, nu we inmiddels miljonair-fairs heel gewoon vinden in dit land en de American dream zijn gaan volgen met alle ecologische voetstappen van dien, vraag ik me af of dat doe maar gewoon nog zo gek niet is, eigenlijk.
Waar is dat oerhollandse verhaal eigenlijk gebleven?
Dat van ‘small is beautiful’, grappig dat we dat dan weer in het Engels zeggen en van het besef dat je niet heel ver weg hoeft te gaan om het goed te hebben.
Dat hebben we ervaren in Corona-tijd, die helaas nog niet voorbij is, alleen is de focus veranderd. De herwaardering van de eigen omgeving heeft inmiddels, zo lijkt het, plaatsgemaakt voor ‘ik doe niet meer mee’-aandachtvragerij van BN’ers die inderdaad dan weer meer in de publiciteit zijn.
De aandacht verleggen naar wat mooi en goed is, naar initiatieven die al bestaan en de rationele hoop vertegenwoordigen en in de praktijk brengen zoals bv Tegenlicht liet zien afgelopen zondag met een zoektocht naar nieuwe bedrijfsmodellen en een interessante kijk op ons financiële systeem en hoe dat anders kon.
Stel dat we op sociale media maar ook op de radio en tv eens niet uitgingen van goed nieuws is geen nieuws maar juist die initiatieven een podium zouden geven die wel inhaken op de noodzakelijke verandering…
Een combinatie van oud en nieuw.
Misschien is daar niet eens zoveel verbeelding voor nodig.