Artikel 2.4 Algemene Wet Bestuursrecht, dat over het fair play-beginsel gaat, houdt in dat het bevoegd gezag elke schijn van partijdigheid moet vermijden bij genomen besluiten en het mag de burger geen mogelijkheden ontnemen om voor zijn belang op te komen.
Met name dat laatste lijkt me overduidelijk het geval bij de kwestie van de voorzorgsmaatregelen in verpleeghuizen die werden afgeraden door Hugo de Jonge en zijn ministerie in maart/april 2020.
Het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het begin van de pandemie geeft aan dat er zich in de verpleeghuizen een stille ramp heeft voltrokken.
Er waren onvoldoende beschermende middelen met desastreuze gevolgen.

Inmiddels weten we meer over hoe dat zo is gekomen en hoe dat is gegaan.
Dankzij onderzoek van Milena Holdert van Nieuwsuur weten we nu dat de zin: “Het uit voorzorg gebruikmaken van persoonlijke beschermingsmiddelen bij patiënten die geen Corona hebben is niet nodig en uit het oogpunt van schaarste ongewenst” door (een ambtenaar van) het ministerie van VWS en via de toestemming van het RIVM is ingeschreven in een conceptadvies van het OMT.
Vervolgens is deze zin zelfs met terugwerkende kracht in de notulen van het OMT terecht gekomen.

Wat was hier eigenlijk aan de hand? In een interview met Jos de Blok van 24 april 2020 in de Volkskrant vertelt hij dat de manier waarop de overheid zich is gaan gedragen in de kwestie van de mondkapjes, perfect illustreert dat managers niet te veel te vertellen moeten hebben omdat ze de kracht weghalen bij mensen die het echte werk doen.
De overheid is zich volgens De Blok als Chef Beschermend Materiaal gaan gedragen, waardoor iedereen die bij zorginstellingen en verzekeraars normaal gesproken de inkoop en distributie doet, buitenspel is gezet.
Half maart stampte het ministerie het Landelijk Consortium Hulpmiddelen uit de grond om mondkapjes, handschoenen, handgel, schorten, brillen en testmateriaal voor àlle Nederlandse zorginstellingen te regelen. Er gingen 60 à 70 mensen aan de slag die niet per se de weg kenden in de wereld van de zorg-hulpmiddelen, aldus De Blok.

Waar dat toe leidde werd helder en shockerend verteld door Angelique Lamme, directeur van een verpleeghuis, bij Tijd voor Max. Ze gaf aan dat het alleringewikkeldst wat ze meemaakte in die eerste periode was, dat ze geen hulpmiddelen meer kregen. Zelfs geen desinfectant meer, dat ze moest gaan halen over de grens in Duitsland.
In het verpleeghuis waren ze sinds de oprichting van dat Consortium en de landelijke aansturing slechter af dan vóór Corona.

Haar redder was dezelfde Jos de Blok. Via hem kon ze tot slot toch nog aan mondkapjes komen.
Overigens werd hem dat niet in dank afgenomen. Zijn inzet om voor zijn organisatie Buurtzorg wel aan beschermende middelen te komen kwam hem op een vermanend gesprek met Hugo de Jonge te staan.
De Jonge had hem aangesproken op het bevorderen van preventief gebruik van mondkapjes en gezegd dat hij dat moest afraden op advies van deskundigen.
Achteraf was dat het advies van een ambtenaar en niet van een deskundige, aldus De Blok.
Het was niet het enige gejokkebrok van De Jonge want toen de Kamer vroeg om het advies van hoogleraar Buurman die als adviseur aan het OMT was toegevoegd en wel voor preventief gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen was geweest, had hij geantwoord dat de opsteller (Buurman dus) bezwaar had dat dat advies werd vrijgegeven, wat dus niet bleek te kloppen.

Samengevat: Er was De Jonge alles aan gelegen om te zorgen dat het preventief gebruik van beschermende middelen en zeker ook mondkapjes in verpleeghuizen werd geblokkeerd. Wellicht uit angst voor precedentwerking…?
Daarbij zijn methodes gebruikt die aldus hoogleraar gezondheidsrecht Jaap Sijmons tegen de wet zijn en de onafhankelijkheid van de adviezen aantasten.

Mijn conclusie kan geen andere zijn dan dat de overheid in dit geval burgers en professionals de mogelijkheid heeft ontnomen voor hun eigen belang op te komen met overduidelijke oversterfte in de verpleeghuizen als gevolg. De relatie tussen een gebrek aan beschermende middelen en oversterfte en ook ziekte van personeel lijkt me makkelijk aan te tonen.
Als dat zo is lijkt me een juridische procedure tegen de staat en de (ex-)minister op basis van onbehoorlijk bestuur voor de hand te liggen met aardig wat claims van nabestaanden en long covid-patiënten in het verschiet!