De vorige keer hebben we het gehad over: Ik mag er zijn.
Deze keer gaan we in op het stadium: Ik doe er toe. We zullen zien dat het een glijdende schaal is van ‘ik mag er zijn’ naar ‘ik doe er toe’. Bij ‘ik doe er toe’ komt een publiek kijken.

‘Ik word’ om met Dirk de Wachter te spreken in zijn boek Vertroostingen ‘gezien’.
Hij haalt Gerard Reve aan die in De avonden spreekt over: ‘het is niet onopgemerkt gebleven’ (pg 49).
En hij betrekt dat ook op zichzelf en stelt: ‘Dat is wat me aan dat publieke het meest plezier deed. Dat ik van betekenis ben’ *. Zijn verhaal (over zijn ziekte) in de krant lezen  zorgde voor troost bij anderen en ‘misschien’, zegt de Wachter,’ troost dat mij weer’.
Maar nuance is nodig, zegt hij ook.
‘Wat ik daarover schrijf en zeg, kan geïnterpreteerd worden als een vorm van narcisme.
Ik ben een beetje bekend en kijk eens wat ik allemaal voor die mensen beteken!
Daar gaat het volgens hem niet om. Het gaat, en dan haalt hij de door hem zeer bewonderde filosoof Levinas aan, over dat levinassiaanse kleine goede dat je voor die ene mens gedaan hebt’. In zijn boek geeft hij ook voorbeelden.
De voorbeelden die hij noemt: zoals zorgzaamheid van een verpleegster op precies het goede moment, doen me denken aan het boek van Frans Denkers Moreel kompas en het Aristoteliaanse begrip  Phronesis, morele bedachtzaamheid of praktische wijsheid, waarbij een uniek concreet probleem centraal staat en een precies passend handelen.
De vraag is hoeveel maatschappelijke waardering er in onze cultuur voor dat soort Phronesis bestaat. Ik ben bang dat dat zeer weinig is…

We stuiten hierbij ook op een paradox. Namelijk degene die er toe doet zoals de schoonmaakster en de verpleegster in het geval van de Wachter, maar je kunt ook zeggen  degene die zijn huis openstelt voor vluchtelingen of tijdens 40-45 voor onderduikers deden dat ‘gewoon’. Als ze als helden worden getypeerd brengen ze dat begrip ‘gewoon’ te berde: dat ‘doe je gewoon’ of ‘je kan niet anders’.
Het gedrag zelf wordt niet als uitzonderlijk ervaren maar door de situatie ingegeven. Tegelijkertijd  juist door zo te handelen ‘doet diegene er toe’.

De behoefte om gezien te worden door de ander ontaardt daarentegen nogal vaak. Dan verwordt het tot de behoefte aan AANZIEN.
Dat  type narcisme krijgt veel aandacht. Als je als influencer of vlogger duizenden of miljoenen volgers hebt op sociale media, dan moet je wel belangrijk zijn, is het idee.
De film Triangles of sadness is in dit verband zeker een aanrader met zijn scherpe, meedogenloze licht op de excessen van onze cultuur.
IJdelheid is een deugd en niet iets om je voor te schamen, aldus Frank Meester in zijn boek over filosofie van de ijdelheid. Zonder ijdelheid zou er volgens hem geen kunst, literatuur, topsport of wetenschap zijn. We zouden blijven stilstaan inde schaduw van de anonimiteit en nooit onsterfelijkheid willen bereiken.

Precies, daar zit ‘m denk ik de kneep.
Die schoonmaakster of die verpleegster die precies op het goede moment Dirk de Wachter zag en echt iets voor hem betekende was niet bezig met onsterfelijkheid bereiken.
Ze wàs er gewoon voor hem toen op dat moment!
In een eerder blog heb ik Gerrit Durlacher aangehaald die vertelde dat een marktvrouw zijn leven had  veranderd door hem gratis pruimen aan te bieden nadat hij Auschwitz had overleefd en tot het bot vermagerd was.
Dat is het ‘kleine goede’ dat Levinas en ook  de Wachter bedoelen.
De marktkoopvrouw ‘deed er toe’ in het leven van de latere auteur en kon ook door zijn verhaal als voorbeeld dienen.

• Zie overigens ook de boeken van Fokke Obbema die een zeer gevarieerd publiek vroeg naar wat zij onder  een zinvol of betekenisvol bestaan verstaan.
  Zie De zin van het leven en Een zinvol leven….