Afgelopen vrijdag 29 september was het tachtig jaar geleden dat de zogenaamde Barneveldgroep, een lijst van (door Frederiks ‘beschermde’ joden) werd afgevoerd naar Westerbork.
Vandaar vertrokken ze het jaar daarop naar Theresienstadt, vanwaar ze mirabele dictu vrijwel allen zijn teruggekomen.
Mijn familie dwz mijn moeder, haar moeder, mijn twee zussen en de familie van mijn vaders kant stonden op die lijst.
De herdenking van dat gebeuren vond plaats bovenin kasteel De Schaffelaar (zie mijn blog De Schaffelaar revisited uit 2019)
Ik heb ter gelegenheid daarvan de volgende tekst uitgesproken:Beste mensen de Schaffelaar

Als dochter van een belangrijke initiatiefnemer en contactpersoon van de lijst Frederiks/Barneveld moeten mij een paar dingen van het hart, die ik niet uitgesproken heb daar toen.
Mijn vraag: hoe komt het eigenlijk dat men, zowel joden als niet joden (vrij snel maar ook later) na de oorlog wel geneigd was credits te geven aan degenen, dwz niet joden die joden hadden gered (zie bv het monument dat in Amsterdam werd opgericht als dankbetoon, zie ook in 1954 het dankbetoon van de Barneveldgroep aan Frederiks) maar tegelijkertijd er een grote verdenking ontstond jegens diegenen, dwz die joden die de oorlog overleefd hadden.
Bekend is natuurlijk de grote verdenking jegens de Amsterdamse Joodse Raad en de leiders Asscher en Cohen, die zich teveel hebben laten manipuleren door het bezettingsregiem met alle gevolgen van dien.
Zo speelde ook de zgn Weinreb affaire waar mijn vader direct bij betrokken was als advocaat. Hij lag enorm in de clinch met Renate Rubenstein en Aad Nuis toen, herinner ik me wel.
Maar minder bekend de zaak Jo Spier, die zich in Theresienstadt als tekenaar had laten misbruiken om bij een bezoek van het Rode Kruis aldaar mee te werken aan een uit de context gerukte volstrekt onzinnige positieve voorstelling van zaken van het kamp.
Hij en zijn gezin zijn na de oorlog naar Canada ‘gevlucht’ vanwege die verdenking en evt vervolging hier in Nederland…
En dan de Barneveldgroep waarvan Presser stelde dat het een elite lijst was van mensen die zich het vege lijf redden (wat een schande was eigenlijk) een framing die tot op de dag van vandaag opgeld doet.

Verdenking alom dus van Joden die zich niet keurig netjes hadden laten afvoeren maar op hun manier gepoogd de verschrikkingen met hun gezin te overleven.
Elke manier die ze verzonnen, bv onderduiken, daarvan kon worden gezegd dat alleen zij dat zich konden permitteren die geld hadden of de Barneveld lijst  die bestond uit belangrijke mensen die beschikten over vitamine R, daarmee implicerend dat alles wat je deed om te overleven als jood moreel laakbaar was.
Interessant is ook dat het onderwerp joden in verzet, volstrekt niet aan de orde was en pas de laatste decennia blijkt dat dat er vele waren.

Mijn idee daarover is de volgende:
Joden konden zich na de oorlog niet wenden tot de daders, hen aanklagen of wraak nemen, want hoe had dat gemoeten? Bovendien leden ze zonder uitzondering toch al onder een schuldgevoel dat ZIJ de oorlog overleefd hadden en zoveel anderen niet.
Dus wendden ze zich tot elkaar als ‘daders’ , betwistten ze elkaar het recht om te overleven en vochten het onderling uit.
Bekend is het fenomeen dat voorzover familie was terug gekomen ze ruzie kregen met elkaar. Ook in mijn eigen familie heb ik dat meegemaakt.
Ondertussen kwam dat de zgn Umwelt eigenlijk wel goed uit.
Die Umwelt had genoeg aan zijn eigen sores en zat niet te wachten op een schuldgevoel dat zij misschien meer hadden kunnen betekenen om te voorkomen dat het relatief grootste aantal joden van Europa werd afgevoerd in dit land.
En dan put ik even uit mijn ervaringen op een heel ander terrein nl de vrouwenemancipatie.
Ook daar heb ik meegemaakt dat juist vrouwen/feministen elkaar afvielen of zwart maakten. Daar hoefde geen buitenwereld aan te pas komen.
Samengevat: het lot van (bedreigde) minderheden is dat ze zich in hun frustraties en gekwetstheid vaak op elkaar richten bij gebrek aan…..
Dat komt de buitenwereld, degenen die in feite aan de touwtjes trekken ook eigenlijk helemaal niet slecht uit.