In zijn H.J Schoolezing van 2 september j.l formuleert Pieter Omtzigt vooral zijn zorgen*.
Ik noem hier een trits:

-Problemen die hier in dit land al meer dan 20 jaar spelen moeten nu opgelost worden!
-Er is sprake van geërodeerde instituties
– Er is een gevoel van gebroken sociaal contract (bij burgers)
– De overheid was de grootste wetsovertreder. Nog steeds schendt de overheid grondrechten.
-Nederland is het enige land waar de rechter de wetten niet mag toetsen aan de Grondwet
_Je kunt gewoon ongrondwettelijke wetten maken in Nederland en je kunt als burger dan niet naar de rechter
-Dankzij het onbegrensde geloof in de markt, het doorgeslagen modeldenken en het ondoordachte aangaan van internationale overeenkomsten heeft de regering al die jaren de eigen slagkracht verkleind.
– We hebben de sturing uit handen gegeven oa aan Brussel (bv 1986 ev en het Schengen accoord)
– Flitskapitaal kan zich moeiteloos verplaatsen
– Multinationals kunnen overheden tegen elkaar uitspelen
– Kerntaken zijn uitbesteed aan gemeenten en private sector
– Er is sprake van een ‘uitgeholde’ overheid
– Er is sprake van een lagere belasting op buitenlands kapitaal
– Er zijn te veel regels en modellen, te ingewikkeld bv 116 belastingelementen.
– Na 2014 is het migratiesaldo veel groter dan de eigen bevolkingsgroei. De eigen bevolking krimpt hier al tijden maar ook in Europa terwijl de bevolking in Afrika juist heel erg toeneemt. Lage geboortecijfers hebben geopolitieke implicaties.
– Het woningtekort is ontwrichtend, wonen is nu onbetaalbaar voor grote groepen en de dakloosheid neemt toe. Dit heeft te maken met neoliberaal beleid van de afgelopen jaren; de vermarkting van het volkshuisvestingsbeleid onder Blok.

-Wat betreft het onderwijs en de zorg deze worden ‘gekaapt door het kapitaal’.
– Zo laat Comed, een private keten van huisartsen een spoor van vernieling achter.
– Het menselijk contact is wegbezuinigd!
– Er is sprake van een ‘verweesde samenleving’. Omtzigt verwijst hiermee naar Pim Fortuin.
-Leesvaardigheid is ernstig achteruit gegaan! Diegenen die het het meest nodig hebben zijn ongeletterd en ‘de overheid heeft niet het recht om deze mensen door het ijs te laten zakken’.
-Er zijn miljarden extra besteed aan het onderwijs maar niet zoals het moet
-Het gaat steeds maar weer over woorden en of je iets een crisis noemt. We moeten stoppen met ons daarop blind te staren. Predicaten zijn geen begin van een oplossing
– Er is gebrek aan een normaal beleid om stap voor stap oplossingen uit te voeren*

Dat is nogal wat aan zorgen en kritiek.
Ik wil er in  het kader van dit blog alleen even op wijzen dat de grootste zorg van Omtzigt nl over  het woningtekort en de vermarkting van de woningmarkt een aanvang nam onder de leiding van CDA er drs E. Heerma die de Huisvestingswet als staatssecretaris tot stand bracht en eind jaren tachtig de financiering van de woningbouw herstructureerde met alle ellende van dien.

• Omtzigt heeft zijn lezing genoemd: Naar oplossingen voor taaie problemen en naar een nieuwe ordening van de samenleving.
  Maar persoonlijk zie ik die nog niet want hoe wil hij bv zorgen dat Nederland minder afhankelijk wordt van buitenlands flitskapitaal of dat de burger meer mogelijkheden krijgt de wet aan de Grondwet te toetsen?
  Wat dat laatste betreft, zie mijn vorige blog vindt zijn fractiegenote Hertzberger non gouvernementele organisaties die zoiets trachten namelijk via het beroep op internationale verdragen verderfelijk!
  En hoe wil hij de ziel weer terugkrijgen in de samenleving?
  Door angst te zaaien over de enorme aanwas van Afrikanen?  Door verhoging van de btw op boeken, door bezuinigingen op universiteiten en cultuur?
• Wat mist u aan grote zorg??? Graag opsturen als reactie naar deze site!

Ps Voor de liefhebbers: Het grote voorbeeld van hoe het moet is de Woningwet uit 1901 voor Omtzigt. Misschien toch een ouderwetse sociaal democraat met een diep geloof in regie door een centrale nationale overheid????

Na de zogenaamde ‘Sorrydemocratie’ * en de ‘Ik heb hier geen actieve herinnering aan’ democratie van Rutte, belanden we nu met dit kabinet in de ‘Wen er maar aan’ democratie.
In mijn vorige blog schetste ik al dat de twee bestuurders van NS en Pro Rail ons in vergelijkbare termen waarschuwden voor een ‘pittige herfst’ waarin we niet zouden kunnen rekenen op treinen die op tijd rijden, nu vond Justitieminister van Weel van NSC nadat het Nationaal Cyber Security Centrum plat ging, het nodig om ons het ‘Wen er maar aan’ in te peperen.
De minister president Schoof voegde er nog aan toe dat telefoons het ook wel eens niet doen…

Deze laconieke houding ten aanzien van cruciale storingen die de staatsveiligheid en vooral ook onze veiligheid als burgers in gevaar brengen, kwam van lieden die in een kabinet plaatsnamen dat als hoogste prioriteit had en heeft ons een asielcrisis, met de nadruk op crisis aan te praten.
Hoogst opmerkelijk op zijn minst.
Maar het ‘Wen er maar aan’ van de minister heeft meer implicaties.
Zo is langzamerhand steeds duidelijker geworden dat de partijen in dit kabinet veel moeite hebben met (terechte) acties van verontruste burgers, die zich zorgen maken over het klimaat. Van burgers die tot hun ontzetting zien dat onze waterkwaliteit de slechtste van Europa is dankzij overbemesting en pesticiden en de staat eraan willen herinneren dat er ook nog zoiets is als een  Europese Kaderrichtlijn Water waaraan na diverse malen uitstel uiterlijk 2027 voldaan moet zijn en die achteruitgang van het water verbiedt*.
Maar ook van burgers die uit zorg voor het klimaat een einde willen maken aan onze verslaving aan fossiele brandstoffen en/ of vinden dat multinationals verkeerd bezig zijn.
Inperking demonstratierecht en beperking rechterlijke procedures, het wordt nu nog onderzocht maar ik zou bijna zeggen:
“Wen er maar aan!”.
En: “Wen er maar aan dat wij het vieste jongetje zijn van de Europese klas!”*

Een afgrijzen van juridische procedures aangespannen door verontruste burgers kenmerkt overigens deze nieuwe club onder leiding van Schoof ook al heeft met name NSC leider Omtzigt zich zo’n voorstander van het handhaven van de rechtsstaat betoond, althans zeker in woorden.

Kijken we naar zijn medefractiegenoot Hertzberger, en dus ook medepartijgenoot van de minister van Justitie, dan krijgen we een andere realiteit te zien.
Zij reageerde gebeten op een brief van de voorzitter van de Stichting Advocaat van de Aarde, een zeer bekende en belangrijke deskundige op het terrein van milieu en klimaat, met de volgende woorden:
“Dag, ik weet niet zo goed waarom u mij hierover mailt*. Ik begrijp dat uw organisatie vooral betrokken is bij het verder juridificeren en vooral eindeloos procederen om de zin te krijgen. Ik vind het zeer verwerpelijk en u draagt daar mijns inziens bij aan een verderfelijke ontwikkeling in Nederland. Dus ik stel voor dat u mij niet meer mailt en voortaan uw verhalen gewoon bij de rechter ophangt”.
De briefschrijver heeft nog geprobeerd haar ervan te overtuigen dat hij niet ‘voor zijn lol’ procedeerde maar dat die procedures er alleen maar zijn omdat de Nederlandse staat zijn plichten verzaakt, maar daar hoorde hij NATUURLIJK niets meer op.

Kijk, nuttig zoiets want dan weet je tenminste echt hoe de hazen lopen bij NSC!

* Zie Het gelijknamige boek van Ed van Thijn uit de negentiger jaren. Term is uitgevonden door Jan Marijnissen.
* Zie het zeer lezenswaardige blog over de juridische implicaties van deze richtlijn van 21-9-2023: Het begrip ‘achteruitgang’ en tijdelijke effecten op de waterkwaliteit onder de Kaderrichtlijn Water van Stibbe.
* Zie Wageningen World: Een dikke onvoldoende voor waterkwaliteit . 20 de 2022.

* Rosanne Hertzberger was volgens de secretaris van de fractie de woordvoerder op het terrein van stikstof en hij had daarom de brief naar haar doorgestuurd!

Allereerst beste bloglezers mijn excuses dat ik zolang niets van me heb laten horen maar ik vond het erg moeilijk om een onderwerp te kiezen.
Er was weer veel aan de hand.
Zo stonden in de Volkskrant* waarschuwingen van  Barbara Baarsma, Jacques van den Broek en Jonathan Witteman omdat we als land te weinig deden aan ‘creatieve verwoesting’ een term van Schumpeter, als u dat wat zegt, die een soort survival of the fittest bepleitte voor de economie. Volgens Baarsma en van den Broek komt het dat we daardoor te veel laag productieve ondernemingen hebben.
Hoog productiviteit, waar je dus naar zou moeten streven, wil zeggen dat je in zo min mogelijke tijd zoveel mogelijk verdient en ja helaas kun je dat criterium op sectoren als zorg en onderwijs wat moeilijk toepassen vonden de economen.
Enfin, wat hier van zij, ik heb het maar gelaten want inmiddels is Darwin alweer gepasseerd door Margalis*  die juist niet concurrentie en competitie als overlevingsmechanisme ziet maar samenwerking en doet het CPB juist weer heel opgewekt over onze economie, die weer zou groeien…Of dat voor ons klimaat nu zo onverdeeld gunstig is daar hebben we het een andere keer over.

Ook een onderwerp dat ik nog even laat liggen: het demonstratierecht, dat dit kabinet wil beperken.
Inmiddels begrijp ik van minister van Weel van Justitie dat hij zich zorgen maakt of de demonstranten zich wel bewust zijn van de impact van hun acties op de rechtsstaat en vindt hij dat ze al die uren politie inzet elders wel goed kunnen gebruiken…*
Een curieuze uitspraak voor een lid van een kabinet dat nogal veel impact heeft op de rechtsstaat als eerste in dit land dat met een extreem rechtse partij in zee gaat.

Maar die opmerking over politie inzet is wel weer interessant.
Sinds de Corona crisis valt me op dat we in een land beland zijn dat zich steeds vaker druk maakt om ‘het personeel’.
We hebben geen gevangenispersoneel meer dus laten we veroordeelden vrij rondlopen, overigens had mijn hoogleraar en abolitionist Hulsman dit zeker toegejuichd!
We hebben onvoldoende politiemensen dus nemen we een loopje met een grondrecht.
Ik vraag me ook steeds vaker af of het nu te maken heeft met inderdaad te weinig personeel of met mismanagement of beide.
Wanneer je namelijk steeds vanuit een neoliberaal standpunt bezuinigt op ambtenaren (gevangenispersoneel, IND, politie)  moet je niet gek opkijken als je op den duur wordt geconfronteerd met problemen.
Maar dit kabinet lijkt daar niets van geleerd te hebben want ook hier weer is bezuiniging op ambtenaren een gewild doel.

Dit blog heeft de titel: Een ‘pittig najaar’.
Je zou verwachten dat dat gaat over de toegenomen spanningen in het Midden Oosten, het evt herverkiezen van Trump of de nog steeds lopende oorlog in de Oekraïne. Misschien is er toch weer een nieuwe enge variant van het Coronaviris opgedoken etc.
Nee hoor, we hebben het hier over treinen die niet meer op tijd kunnen rijden, alvast aangekondigd door het span: Wouter Koolmees en John Voppen (van Pro- Rail).
Beetje flauw maar het was leuk geweest als de laatste Foppen had geheten natuurlijk!
Dit span van NS en Pro Rail is vaker te zien en te beluisteren op het journaal en dit keer in de Volkskrant  en munt uit in het schetsen van dramatische tegenvallers op het spoor (naast natuurlijk prijsverhogingen, die ze al eerder aankondigden).
Zo buigen wij ons als lezers over de herstelwerkzaamheden die voortvloeien uit een nu pas gebleken constructiefout van de hoge snelheidslijn tussen Schiphol en Antwerpen en weten nu dat er een sloot moet worden gedempt om een nieuwe weg aan te leggen maar dat dat niet kan want die heeft een cruciale rol in het waterbeheer*.

Je zou bijna verwachten dat het duo een wedstrijd onder de lezers uitschrijft met de vraag: Wie heeft er nog een goed idee? Want wij komen er niet uit!! Help ons alsjeblieft! Ìk heb een goed idee: Gooi Koolmees en Foppen eruit en stel eens mensen aan die daar echt van wanten weten en nog sterker die echt hart hebben voor het Openbaar vervoer!

(Overigens ook nog een tip. In diezelfde Volkskrant staat een stuk van Maarten Albers over De dubbende boer die te rade gaat bij een coach.
Misschien ook een goed idee voor dit treurige span? Zou de plattelandscoach Dorine Zwaan haar werkveld kunnen uitbreiden????)

• Zie de Volkskrant van 21 juli en 30 juli

* Zie oa Welkom in het Symbioceen van Jos de Mul

* Interview Remco Meijer van 13 augustus VK

*  Ashwant Nandram in de Vk van 21 augustus

Woorden willen losjes leven
maar degene die ze heeft opgeschreven
stapt verzwaard met stenen
de rivier in

Zoekend naar het ritme dat ongrijpbaar
onder het gesponnen wollen kleed
haar bestaan en dat van hen na haar lading geeft

Houdt ze de losse eindjes
verdwaasd in haar handen
en kijkt ernaar

Niets valt te rijmen
en alles heeft betekenis
moet ze gedacht hebben
in het gesticht

In de verloren tijd
waarin haar spot en brille
haar ontviel
de bodemloze put als cliché overbleef

Een last, ze was tot last
besefte ze
misschien een overblijfsel uit haar jeugd
waarin ze was betast
als een stuk steen bruikbaar
maar niet meer dan dat

Nee dan de liefde
één en ondeelbaar, man èn vrouw
een ritmisch golven
waarin een onvatbaar mysterie
verborgen zat

Ze deinde mee
vergat de stenen in haar jas
vergat haar worsteling
en zakte, zakte naar beneê

Tot beneden boven
en niets maar dan ook niets
haar meer van haar eigen
oorspronkelijke ritme kon beroven.

Met dank aan Pauline Slot en Thomas Heij voor hun inspirerende begeleiding.

Homo homini lupus est.
De mens is voor de andere mens een wolf. Zoals Hobbes stelde in de 17e eeuw.
Daaraan moest ik denken toen ik op het nieuws hoorde dat een wolf een kind gebeten had.
Hij werd meteen tot ‘probleem’ wolf gedefinieerd.
Arme wolf want hij verdedigde waarschijnlijk gewoon zijn jongen en had niet eens doorgebeten begreep ik!

Dan de mens, de ‘probleem’mens.
Die bombardeert ziekenhuizen met kinderen met kanker gewoon omdat die ziekenhuizen in een land staan dat ingelijfd moet worden of als bijvangst omdat ze het op de tegenstander hebben gemunt.
Die schiet hele gezinnen uit de lucht, veroorzaakt 130 miljoen vluchtelingen en laat een kabinet vallen uit angst dat kinderen hun familie achterna komen om armoede of oorlog te ontvluchten.

Vandaar dat Hobbes, die een niet al te vrolijk beeld van de mens had in 1651 in zijn boek Leviathan, or The matter, Form &Power of a Common- Wealth Ecclesiastecall and Civil het sociaal contract uitvond waarbij het recht op geweld en bescherming ten opzichte van elkaar aan de staat werd overgedragen.

Dat het daarbij nogal eens flink uit de hand liep tonen de fascistische en communistische regiems uit de 20 e eeuw.
De staat toonde zich hier een roofdier dat (op voor de natuur ongeëvenaarde wijze) vooral mensen elkaar liet afslachten.

Dat moeten we dus niet meer hebben.
Als Wild-ers onder invloed van de Patriotten voor Europa tot ‘probleem’ wolf verwordt of de ‘probleem’ wolf Trump president wordt maak dan je borst maar nat.
Dan zijn niet alleen de kinderen en de schapen in gevaar.
Is deze waarschuwing misschien een ‘cry wulf’ fenomeen*?

U, mijn lezer mag het zelf beoordelen!

• Het cry wulf fenomeen is het fenomeen dat mensen afhaken als er in de communicatie te veel sprake is van doom scenario’s.

Vandaag staat het nieuwe radicaal rechtse witwaskabinet op het bordes.
Er is iets geks met de termen zwart en wit.
Ik had de neiging om voor de titel van deze blog de uitdrukking te kiezen : Een zwarte dag, negatief bedoeld dus maar realiseerde me dat dat nou net een foute framing is want waarom is zwart negatief?
Zeker na de indrukwekkende bijeenkomst in het Oosterpark in het kader van Keti Koti heeft zwart voor mij een andere connotatie gekregen.
Dan zitten we natuurlijk wel weer met zwarte piet waarvan de machtigste (non) partij van dit kabinet voorstander is omdat het Hollandse tradities niet kwijt wil. Maar zwarte Piet was een boeman en vooral dat laatste is dan weer negatief. Kinderen moesten bang voor hem zijn en moesten via de angst voor Piet worden gedrild tot meegaandheid.
De slavenhandel was overigens ook zo’n Hollandse (winstgevende) traditie. De Hollander als koopman daar zijn we best trots op maar dat bleek toch een behoorlijk duistere kant te hebben…

En daar willen we dus wel vanaf, we generen ons inmiddels voor die traditie*.
Wilders en zijn companen kennelijk niet. Dat wrijft hij via X, het ideale vuilspuitmedium, waarop hij zich niet salonfähig hoeft te gedragen maar lekker los kan, nog eens in!
Het meest wonderlijke vind ik nog dat dit kabinet met dank aan Omtzigt en zijn NSC zo’n werk wil maken van de rechtsstaat, maar dat tegelijkertijd vrijwel alle inhoudelijk voorgenomen maatregelen op het gebied van asiel maar ook milieu tegen wat we rechtsstaat noemen ingaan.
Ze hebben vooral een ‘puberale’ inslag: kijken hoe ver je kan gaan qua rechtsstatelijkheid.
En ook het uitdagen van Brussel, in de hoop dat daar de radicaal rechtse vleugel inmiddels alle volgens rechts vervloekte plannen van tafel schuift zoals de Green Deal.
Het begint er zowaar wat op te lijken met de overwinning van Le Pen in Frankrijk en het voorzitterschap van de EU van Hongarije per gister dus.

Radicaal rechts salonfähig.
Daar hoort bij dat omvolkingstheorieën  in naam tot het verleden behoren.
Ze worden gewoon in de bekende ijskast van Wilders geparkeerd.
Overigens is het ook interessant dat Faber de nieuwe minister van Immigratie, je zal maar immigrant zijn these days, in één zin antisemitisme, terrorisme en omvolking noemde.
Kennelijk had ze niet door dat omvolking nou net bedoeld was om oorspronkelijke bevolkingsgroepen in door Nazi’s veroverde landen te ariseren.
Het paste naadloos in een rassentheorie.
Vooral het joodse ras was natuurlijk verderfelijk en moest niet worden geariseerd maar verdelgd.
Dus uiterst wonderlijk dat Faber hier kennelijk antisemitisme erg vindt…?

Net zoals het verwonderlijk is dat Wilders zich zo pro Israël gedraagt terwijl zijn vriend Orban met zijn antisemitische strijd tegen Soros een andere kant van de medaille laat zien.
Waar staan die ultra rechtse partijen eigenlijk voor als het joden betreft?
Keine Ahnung zou ik zeggen maar als je de witte ‘eigen’ bevolking zo voorop stelt kan het toch niet anders dan dat je joden als puntje bij paaltje komt niet als ‘wit’ betitelt*
Er zitten heel wat Holocaustontkenners en SS witwassers onder deze lieden in Duitsland en Frankrijk.
Hetzelfde kan gezegd worden van de genderdiscussie.
Kijken we naar Orban en zijn mede christelijke rechtse achterban dan kun je het als queer of trans of homo of lesbo wel vergeten.
De PVV heeft altijd geroepen dat zij zo voor onze westerse waarden was namelijk rechten voor vrouwen, homo’s etc maar hoe zitten ze nu eigenlijk in hun gezellige bondje met Europees extreem rechts?

Enfin, genoeg vragen en geen antwoorden.
Want waar dit witwaskabinet in elk geval in uitblinkt is een hekel hebben aan het  afleggen van verantwoording. Pers daar houden ze duidelijk niet van. Dat hebben we de afgelopen onderhandelingsperiode kunnen merken.
Hoezo transparantie, hoezo open parlementaire discussies?
Ze houden elkaar de hand boven het hoofd vanuit een enorme angst om onmiddellijk weer uit elkaar te vallen.
En Schoof, onze premier?
Ik hoor mijn leermeester Louk Hulsman vanuit het hiernamaals fluisteren: Een hoofd inlichtingendienst premier van Nederland?
Wat zegt dat over Grondwettelijke rechten als recht op privacy, vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht?

*     Dat het niet alleen om traditie gaat maar ook om actualiteit toont de docu van Bram Vermeulen aan waar hij laat zien dat het ‘witte’ Afrikaner dorp Orania in Zuid Afrika dat op puur racisme is gebaseerd zulke nauwe banden heeft met onze Kamervoorzitter Martin Bosma.

• Zie de tentoonstelling: Zijn joden wit in het Joods Historisch museum.
  Overigens is het idee van de tentoonstelling voortgekomen uit de neiging van links om Joden niet mee te nemen in de strijd om gelijke rechten voor minderheden. Zie het essay van Gideon Querido van Frank in Vrij Nederland 2019

In 1998 verscheen het boek van Ed van Thijn: De Sorrydemocratie.
‘Het lijkt er steeds meer op’ aldus van Thijn toen, ‘dat parlementaire kritiek op het kabinet die niet adequaat beantwoord kan worden, kan worden afgekocht met ‘Het spijt me’ van de minister of staatssecretaris’.
‘Zo kan de minister met de blote mededeling dat hij onvoldoende geïnformeerd was, goed wegkomen’, volgens van Thijn.

Anno 2024 zien we een ander probleem of misschien een logisch vervolg van de ingezette uitholling van de ministeriële verantwoordelijkheid.
Zo zien we Yesilgöz weigeren haar excuses te maken voor haar in verkiezingstijd sterk overdreven cijfers van nareis op nareis op nareis van vluchtelingen.
Ze erkent nu, daartoe gedwongen, dat ze fout zat maar dat was geen opzet volgens haar.
Dan was het WEL ‘voorwaardelijke opzet’, een begrip uit het strafrecht. Misschien niet bekend bij de minister van Justitie die geen juridische opleiding heeft genoten??
Ze had namelijk kunnen weten dat de cijfers die ze noemde op zijn minst aan twijfel onderhevig waren en bovendien dat een dergelijk hanteren van die cijfers op dat moment
een heftige reactie kon oproepen bij a.s kiezers.
Ze had bovendien moeten weten uit de inschatting van de IND van een half jaar daarvoor dat die cijfers sterk overdreven waren. En als ze dat niet had geweten was ze toch wel ministerieel verantwoordelijk geweest.

Zoiets is een juridische redenering en daar heeft mevrouw Yesilgöz kennelijk geen kaas van gegeten. Ik zou zeggen: mevrouw is duidelijk geen jurist maar wel een opportunist en kon als politicus weten dat een dergelijke stellige bewering haar partij stemmen op zou leveren.
Fake news levert stemmen op!
Niet nieuw maar wel angstaanjagend en delegitimerend voor de  parlementaire democratie die er nog steeds van uit gaat dat bewindslieden te vertrouwen zijn ook in verkiezingstijd.

Geen sorry dus en geen afzetting van deze minister van Justitie die al over een week haar ambt neerlegt maar als fractievoorzitter van de VVD verdergaat.
Ik stel voor dat de de staatsrechtregels voor deze keer maar eens aanpassen, als bewindslieden zich er toch niet meer aan houden..

Gewoon een substantieel deel van de VVD fractie moet worden ingeleverd omdat deze gekozenen zijn gekozen op basis van Fake news.
Natuurlijk moet dit aantal vervolgens worden bijgeteld en verdeeld over de fracties in de Tweede Kamer die nog wel hechten aan feiten betreffende migratie.

De afgelopen tijd las ik twee inspirerende boeken: Actieve hoop van Joanna Macy en Chris Johnstone en Morele ambitie van Rutger Bregman.

Het eerste boek heeft als ondertitel: Hoe de chaos onder ogen zien met onvermoede veerkracht en creativiteit.
Het gaat over de vraag: hoe hoop te houden in een tijd van een planetaire noodsituatie.
De auteurs maken een onderscheid tussen de Grote Ontrafeling, Business as Usual en de Grote Ommekeer.
In het Future Earth Risks Perceptions Report 2020, waar zij naar verwijzen, waarschuwde een groep van meer dan 200 wetenschappers uit 54 landen dat de botsende gevolgen van klimaatverandering, extreme weersfenomenen, achteruitgaande ecosystemen, voedselcrisissen en zoetwatertekorten samen optreden en elkaar versterken en ons op weg zetten naar een wereldwijde systemische ineenstorting.
In een onderling verbonden wereld heeft ineenstorting in een bepaald gebied rimpeleffecten die van invloed zijn op andere systemen, aldus Macy en Johnstone.

Maar in plaats dat we dit tot ons door laten dringen , gaan we door met wat Macey en Johnstone noemen:
Business as Usual.
Daarbij gaan we ervan uit dat het geen enkel verschil maakt wat we doen, we kunnen de wereld niet veranderen.
Bovendien heeft het geen zin je druk te maken over de verre toekomst aangezien we dan al dood zijn. (In mijn kennissen- en vriendenkring heet dat:’ Het zit mijn tijd wel uit en na mij de zondvloed’.)
Dichtbij deze onverschillige houding ligt: De problemen van andere volkeren, landen en soorten zijn niet de onze.
Die opvatting wordt ondersteund door een nog bedenkelijkere: Het leven is ongelijk en sommige levens zijn belangrijker dan andere.
En tot slot: Economische groei is essentieel voor voorspoed en consumptie is goed voor de economie. Ook economisch: De natuur is een hulpbron voor menselijke doeleinden.

Hoe kunnen we volgens Macey en Johnstone uit de vastgeroeste positie van Business as Usual komen?
“Verbondenheid met voorouders en met toekomstige generaties tilt ons uit het microplaatje van Business as Usual en plaatst ons in een meer waarheidsgetrouw en uitgebreid verhaal”. (pg 166)
Dit betekent een verruiming van ons tijdskader.
En stellen zij: “een fantastisch voordeel van het verruimen van ons tijdskader is dat daardoor een  besef van mogelijkheden ontstaat”. (pg 171)
Ecologische intelligentie betekent volgens de auteurs denken in termen van diepe tijd – een tijdscontext die ons hele verhaal omvat.
Leren in een groter tijdsbestek te leven, opent ons voor nieuwe bondgenoten en bronnen van kracht. Onze voorouders kunnen onze bondgenoten zijn, en wijzelf, als de voorouders van toekomstige generaties, kunnen ook voor hen de rol van bondgenoot spelen.
Door toekomstige wezens een stem te geven, brengen we hen dichterbij op een manier die ons helpt om door hun perspectief geleid te worden.
Aldus Macey en Johnstone.

Kijken we naar de boodschap van Bregman dan komt hij aardig in de buurt.
Hij geeft zes tekenen dat een gewoonte misdadig kan zijn zoals:
– We hebben allang gehoord wat er mis mee is
– We zeggen dat het nu eenmaal zo gaat
– We duiken weg voor ongemakkelijke feiten
_ We maken de tegenstanders van de gewoonte belachelijk
_ We vinden het lastig om de gewoonte uit te leggen aan onze kinderen
_ We vermoeden dat toekomstige generaties haar barbaars zullen vinden. (pg 202

Het wijkt iets af maar lijkt toch ook aardig op de kenmerken van Business as Usual. Bij hem is morele ambitie belangrijk, de morele ambitie om niet te blijven stilstaan bij een misdadige gewoonte maar er zelf actief mee aan de slag te gaan, tegenkracht te bieden en het goede te doen.
Interessant is ook bij Bregman dat hij Radicale compassie erg belangrijk vindt.
Hij zegt: “We beschouwen alle wezens met bewustzijn als leden van onze morele kring. Ze zijn allemaal uniek en waardevol, en hebben een onvoorwaardelijk recht om te leven en te floreren.
Daarom willen we ons mededogen  verbreden, en zoveel mogelijk mensen en dieren helpen. We geven ook om toekomstige generaties van mensen en dieren en proberen om goede voorouders te zijn”.

Dat is wat Grootouders voor het klimaat willen.
Ze willen af van Business as Usual in het licht van dat streven namelijk een goede voorouder te willen zijn en wie wil dat nu eigenlijk niet?
Een goede voorouder willen zijn heeft wat mij betreft niets te maken met links of rechts maar met geloven in een toekomst voor het nageslacht in brede zin oftewel de mensheid.
Bregman neemt er de dieren bij want zegt hij: “Is het oké om je kinderen voor te lezen uit boekjes over vrolijke koetjes en kalfjes, terwijl de gemiddelde westerling ieder jaar zijn halve gewicht aan dieren uit de bio-industrie verorbert”? (pg203)

Nu we inmiddels zijn beland in het tijdperk Wilders 1, hoewel het kabinet er nog niet is, maar wel al een Hoofdlijnenaccoord, wordt het extra van belang om als Nederlandse burgers op onze rechtsstatelijke tellen te gaan passen.

Weliswaar is Omzigt met zijn NSC met 20 zetels in de Kamer gekomen met de belofte iets te gaan doen aan de vergrote afstand bestuur / bestuurden, verbetering van de democratische rechtsstaat en de transparantie van de overheid, maar met name als je de asielparagraaf beziet van PVV makelij is het duidelijk opletten geblazen!

Allerlei juridisch en rechtsstatelijk onhaalbare voorstellen passeren daar de revue.
Je zou het ook uitlokking kunnen noemen zoals de puber die weet dat hij iets niet mag maar gewoon kijkt hoever hij desondanks kan komen…
Ik noem het hier even recht(s)opportunisme.
Je toont je streng op de rechtsstaat waar het je eigen hoofdstuk van het Accoord betreft, dat andere is van Wilders dus daar bemoei je je dan niet mee…
Een wonderlijke gang van zaken..

Een andere wonderlijke gang van zaken is het door een meerderheid blokkeren van een vrije parlementaire discussie bv over de nareis op nareis kreet van Yesilgöz of het voorstel van Weerwind over de genderwet…
Dat terwijl  juist Omtzigt pleitte voor meer vrije discussies in het parlement die het democratisch proces ten goede zouden komen…
Of je zet een afschaffingsvoorstel in je Akkoord van een wet die zojuist en met veel discussie in beide kamers is aangenomen oa doordat leden van de partij die het Akkoord mede heeft ondertekend daarvoor waren…
Neem je dan de parlementaire democratie nog serieus? Begrijpen burgers er nog iets van? Is het een transparant wetgevingsproces?

Enfin, er zijn behoorlijk wat misvattingen over wat een democratische rechtsstaat is en zou moeten zijn valt me op…

In dit stuk ga ik in op modellen van recht, zoals ik die heb uiteengezet in Voetangels voor kopstukken, uit 1999 ter gelegenheid van 20 jaar Justitie. Ik had diverse kopstukken van het ministerie zowel politieke als ambtelijke geïnterviewd over hun bevindingen door de jaren heen.
Immers als je zoals het Hoofdlijnenaccoord stelt het belang van de Grondwet wil versterken en van de grondrechten, van ‘checks en balances’ in ons democratisch bestel, van rechtsstatelijke instituties en rechtsbeginselen zul je toch moeten weten waar je het over hebt en welk model van recht je eigenlijk hanteert.

In mijn boek Voetangels voor kopstukken heb ik beschreven hoe het ministerie van Justitie geëvolueerd is van een ministerie van law en order naar een ministerie van recht als middel tot sociale verandering en probleemoplossing.
En eveneens hoe deze totaal verschillende modellen van recht een alliantie aangingen en leidden tot een uitbreiding van macht en machtsmiddelen zonder ‘dekking’ in financiële en inhoudelijke zin.
Terwijl in de law en order benadering orde, handhaving en een consistent systeem van regels doel op zichzelf is, worden vrije interpretaties gemakkelijk opgevat als afwijkingen die onaanvaardbare precedenten scheppen en hetzelfde geldt voor veranderingen in procedures en/of gewoonten.
Bij recht als middel tot sociale verandering en probleemoplossing kan ieder politiek gearticuleerd belang het recht voor zijn karretje spannen.

Hierbij wordt niet zozeer gekeken naar de innerlijke consistentie van het rechtssysteem maar naar (veronderstelde) effectiviteit.
Juristen verlenen in die visie hand- en spandiensten aan beleidsmakers en politici en discussies gaan niet over de intrinsieke waarden van het recht, zoals rechtmatigheid en rechtvaardigheid maar alleen over de vraag of de maatregel al of niet doeltreffend is. Ik heb daar het voorbeeld van de Vreemdelingenwet genoemd..

Zo is het Hoofdlijnenaccoord een combinatie van recht als law en order en recht als middel tot probleemoplossing (asielstroom) althans in de ogen van de vier partijen die het accoord sloten.

Maar zo heb ik in mijn boek gesteld er is ook nog: recht als kritische discussie en recht als beperking van machtsmisbruik en willekeur.
Deze laatste visie op het recht vormt het hart van de klassieke rechtsstaatidee, met name waar het gaat om de beperking van machtsmisbruik en willekeur door de overheid zelf. Iets daarvan schemert door in het voorstel in het Hoofdlijnenaccoord om klokkenluiders te beschermen, maar juist waar het kwetsbare groepen betreft zoals vreemdelingen en vluchtelingen maar ook mensen in de bijstand of de kwetsbaren op de arbeidsmarkt zou iets moeten zijn terug te vinden als verhoging van toegankelijkheid tot de rechtspraak, verbetering van de rechtshulp etc etc…
Integendeel, hun positie verslechtert, zie ook de halvering van de WW-uitkering.

En tot slot dus het recht als kritische discussie.

Daarin staat het zichtbaar maken van keuzes en belangentegenstellingen centraal in plaats dat ze worden verdonkeremaand.
Als er geen discussie in het parlement mag plaatsvinden over zoiets als de uitspraak van Yesilgöz over de nareis op nareis, waarmee ze kiezers naar haar partij trok, is dat dus verdonkeremanen van keuzes en belangentegenstelingen, erger het is gewoon het uit de weg gaan van een discussie op basis van feiten!
Je kan het ook legitimeren van kiezersbedrog noemen.
Als je daarin meegaat zoals Omtzigt deed kun je jezelf geen pleitbezorger van de rechtsstaat meer noemen, lijkt me…

Wie weet er anno 2024 nog wat Pinksteren eigenlijk betekent en waarom we dan een vrije dag hebben?

Ik ben bepaald niet een kenner van de bijbel maar ik ben toch maar eens gaan zoeken.
Onlangs bleek me dat enig gezoek heel wat op kan leveren. Zo kwam ik de gelijkenis van Jezus tegen waarin hij een boer die aan schaalvergroting wil gaan doen de les leest omdat materieel bezit niet is waarnaar we als mens moeten streven*.
Tjonge dacht ik nog. Zouden al die verkapte christenen in de NSC, de BBB die dadelijk in de fractie van de EVP van het Europees parlement terechtkomen op een geschikte zondag nog eens zo’n bijbeltekstje opslaan?
En wat te zeggen van het begrip oikonomia wat in de christelijke traditie rentmeesterschap betekent oftewel een beheer van de aarde op een zo zorgvuldig mogelijke en verstandige manier, geen  kapitalistische economie met zijn uitputting  van diezelfde aarde in verband met onze verslaving aan fossiele brandstoffen en belangrijke metalen of overproductie van vlees….

Pinksteren dus…..
Wat kwam ik tegen? ‘De verbazingwekkende gebeurtenissen van Pinksteren (als de heilige geest over ons daalt) duiden het begin aan van het einde van de wereld.
Petrus 3: 10: ‘Maar de dag van de Heere zal komen als een dief in de nacht. Dan zullen de hemelen met gedruis voorbijgaan en de elementen brandend vergaan en de aarde en de werken daarop zullen verbranden’.
Mattheus 24 6-8: ‘U zult horen van oorlogen en geruchten van oorlogen; pas op, word niet verschrikt want al die dingen moeten gebeuren, maar het is nog niet het einde.
Want het ene volk zal tegen het andere opstaan en het ene koninkrijk tegen het andere en er zullen hongersnoden zijn en besmettelijke ziekten en aardbevingen in verscheidene plaatsen. Maar al die dingen zijn nog maar een begin van de weeën. De pijn van de weeën is intens. Maar het is pijn die op iets moois uitloopt. Er zal een nieuwe wereld geboren worden’.
Tjonge…… Toelichting: De komst van de geest is de vervulling van de Oud Testamentische profetie over wat er zal gebeuren als de Messias kwam aan het einde der tijden.
Vertaald in christelijke termen als Jezus terugkomt…

Nou, nou, t is me wat, zou ik zeggen. Ik dacht altijd dat het Nieuwe testament over liefde  ging maar dat is toch wel wat optimistisch… De toon van het Oude Testament met de wrekende Godsfiguur klinkt toch hier ook aardig door in al die akelige voorspellingen…

Maar je hoeft niet christelijk te zijn om te doen aan akelige voorspellingen zo bleek mij op de week bij de ISVW over klimaatfilosofie.
Daar spraken op één dag: Lisa Doeland over apocalypsofie*, Wouter Kusters over schokeffecten van de klimaatverandering en de catastrofe* en Mark Leegsma over het oog van de catastrofe*.
Bij Lisa Doeland werd de soep niet zo heet gegeten als hij werd opgediend want ondanks dat de apocalyps bij haar al bezig was, zag ze toch best veel mogelijkheden om ons systeem bij te stellen door vooral veel ‘vodden te rapen’ (begrip dat ze van Walter Benjamin had, wellicht ontleend aan het beroep dat veel joden van oudsher hadden).
Ze voerde de tovenaar, de profeet en de voddenraper op, maar vooral de laatste had haar sympathie. Omdat ze niets zag in het werken aan onze footprint en zelfs CO 2 vermindering schaar ik haar gemakshalve even onder de systeemactivivisten, maar ik kan u haar zeer leesbare boek over apocalypsofie overigens aanbevelen.
Wouter Kusters vond het verhaal over klimaatverandering heel antropocentrisch en vond dat we eerst eens in onze eigen kristallen bol op zoek moesten gaan naar ons ware historische zelf, wat een herinterpretatieverhaal inhield en een veranderingsproces in gang zou zetten…
Mark Leegsma tenslotte zou in november promoveren op een filosofisch proefschrift met als these dat we eerst met behulp van een Kantiaanse redenering de catastrofe moesten leren ‘denken’ alvorens we de waarheid van de klimaatverandering onder ogen konden zien.
Als grootouder voor het klimaat maakte ik me een beetje zorgen om de reactie van Caroline van der Plas op beide sprekers: “Dus we moeten eerst in een kristallen bol kijken voordat we iets aan klimaatverandering kunnen doen?” En : “Dus als we deze redenering niet kunnen volgen als gewoon mens stelt de waarheid van de klimaatverandering geen fok voor!”. Kat in het bakkie!

Tja: apocalyps, catastrofe….. einde der tijden, wel ja….
Heeft het dan eigenlijk nog zin je ergens druk over te maken?
Beste lezers ik vind van wel!
Heel simpel en geheel in strijd met het Hoofdlijnenaccoord van de rechtse vier. Ik denk dat als we werkelijk als één van de welvarendste landen ter wereld aan die wereld zouden laten zien dat het ons serieus is en dat wij als voortrekkersland er alles aan gaan doen om onze voetafdruk te verminderen dit indruk zou kunnen maken op die landen die vinden dat ze nu ook wel eens recht hebben op onze welvaart. Dat zouden we kunnen doen door consuminderen, door al diegenen die duurzaam bezig zijn te stimuleren en faciliteren, door het vliegen, het vlees, het vervuilen (drie v’ s) onaantrekkelijk te maken en meer te beprijzen en vervangende mobiliteit en voedsel aan te bieden. We zouden op minder vierkante meters kunnen gaan wonen… kortom het lijstje kan met zeer veel worden uitgebreid. Maar ja wil je zoiets gaan doen dan moet je wel echt lef  hebben!!!!!

•  Lucas 12: 16-21
• Lisa Doeland: Apocalypsofie: Over recycling, groene groei en andere gevaarlijke fantasieën. 2023 Ten Have
• Wouter Kusters: Schokeffecten: filosoferen in tijden van klimaatverandering .2023
• Mark Leegsma was moderator tijdens deze week bij de ISVW.